मनाचे श्लोक - श्लोक १९८

मनाचे श्लोक - श्लोक १९८ - [Manache Shlok - Shlok 198] नभे व्यापिले सर्व सृष्टीस आहे, रघूनायका ऊपमा ते न साहे.

समर्थ रामदास स्वामी यांनी रचलेल्या मनाचे श्लोक मधील श्लोक १९८, नभे व्यापिले सर्व सृष्टीस आहे, रघूनायका ऊपमा ते न साहे

मनाचे श्लोक - श्लोक १९८

नभे व्यापिले सर्व सृष्टीस आहे ।
रघूनायका ऊपमा ते न साहे ॥
दुजेवीण जो तोचि तो हा स्वभावे ।
तया व्यापकू व्यर्थ कैसे म्हणावे ॥ १९८ ॥
- समर्थ रामदास स्वामी

मनाचे श्लोक - श्लोक १९८ - संस्कृत रुपांतर (मनोबोधः)

नभः संस्थितं व्याप्य विश्वं यथेदं
तथा राम इत्थं न साम्यं कथंचित् ।
स चास्त्यद्वितीयः स्वभावाद् हि रामः
तदर्थं हि व्यर्थं पदं व्यापकेति ॥ १९८ ॥
- समर्थ रामदास स्वामी

मनाचे श्लोक - श्लोक १९८ - अर्थ

श्रीसमर्थ सांगत आहेत की, मागील श्लोकात श्रीरामरूपाला आकाशाचा दृष्टांत दिला खरा, पण तो दृष्टांत काही लागू पडत नाही. आकाशाने सर्व सृष्टी व्यापली आहे, पण श्रीरामावाचून वस्तुतः दुसरे काहीच नाही आहे, तेव्हा ते रूप आकाशाप्रमाणे (व्याप्यावाचून) व्यापक आहे, असे म्हणणे कसे शोभेल?

ब्रह्म व्यापक हें तों खरें ।
दृश्य आहे तों हें उत्तरे ।
व्यापेंवीण कोण्या प्रकारें ।
व्यापक म्हणावें ॥

कल्याणस्वामींनी समर्थांची जेवढी म्हणून कविता लिहिलेली आहेत, त्यात कूठेही ‘व्यर्थ’ नसता ‘वेर्थ’ असा शब्द आहे पण या ठिकाणी तिसऱ्या व चौथ्या मूळ चरणात हरताळ लावून वर प्रस्तुतचे चरण दुसऱ्या कोणी लिहिलेले असल्यामुळे ‘व्यर्थ’ शब्द साहजिकपणे पडला आहे.