Loading ...
/* Dont copy */

मुलांच्या अभ्यासात आईचे मार्गदर्शन (पालकत्व)

मुलांच्या अभ्यासात आईचे मार्गदर्शन (पालकत्व) - मुलांचा पहिला गुरु किंवा शिक्षक आई कशी असते याबद्दल विस्तृत माहिती देणारा लेख.

मुलांच्या अभ्यासात आईचे मार्गदर्शन (पालकत्व)
मुलांच्या अभ्यासात आईचे मार्गदर्शन (पालकत्व), छायाचित्र: मराठीमाती अर्काईव्ह.
मुलांच्या अभ्यासात आईचे मार्गदर्शन (पालकत्व) - शिक्षण कुणालाही व कुठेही मिळाले तरी ते आईच्या सुखाने मिळावे. आईने दिलेले शिक्षण हे नैसर्गिक वात्सल्याने भरलेले असते.

पूज्य विनोबा भावे यांनी श्रीकृष्ण चरित्रातील एक मार्मिक कथा शिक्षणाच्या संदर्भात सांतितली आहे. कथा अशी आहे की, सांदीपनी ऋषींच्या आश्रमातून विद्याभ्यास संपल्यावर श्रीकृष्ण जेव्हा परत स्वगृही जाण्यास निघाले तेव्हा त्यांनी, सांदीपनीच्याच इच्छे नुसार, एक वर मागितला. श्रीकृष्ण म्हणाले, “गुरुवर्ग, मी कुठेही असलो तरी मला आईच्या हातचे भोजन मिळावे; ‘मातृहस्तेन भोजनम’ असा वर मला मिळावा.”

आईच्या हातच्या जेवणाची गोडी श्रीकृष्णांना अवीट वाटत होती. या कथेत थोडी भर घालून विनोबांनी असे म्हटले आहे की, शिक्षणाबाबतही असेच आहे. शिक्षण कुणालाही व कुठेही मिळाले तरी ते आईच्या सुखाने मिळावे. आईने दिलेले शिक्षण हे नैसर्गिक वात्सल्याने भरलेले असते. त्यात मातेच्या प्रेमाचा जिव्हाळा असतो.

खऱ्या शिक्षकाला मातृहृदयी बनल्याशिवाय चांगले शिक्षण देता येणे शक्य नाही. स्त्री ही एका अर्थाने जातिवंत शिक्षकच असते.


अवघड कार्य

पण ही स्त्री जेव्हा पालकाच्या भूमिकेतून आपल्या मुलाकडे पाहू लागते तेव्हा भूमिका बदलतात. कर्तव्य कठोरतेपेक्षा प्रेमाचा जिव्हाळा व आत्मियता पालकत्वाच्या भूमिकेत अधिक असते. त्यामुळे आपल्या मुलाला त्याच्या विद्यार्थीदशेत मार्गदर्शन करताना अनेकवेळा लहान मोठ्या अंतरंगत मानसिक संघर्षातून जावे लागते.

तिला बऱ्याचवेळा कठोर शिक्षकही होता येत नाही व कठोर पालकही होता येत नाही. आपल्या पाल्याच्या उणिवा दिसत असतात. पण त्या उणिवा कोणी तिऱ्हाइताने प्रकर्षाने दाखविल्या तर आईला ते रुचत नाही. म्हणून आपल्या पाल्याला अभ्यासात मार्गदर्शन करण्याचे काम आईच्या दृष्टीने अवघड होऊन बसते.


पूर्वप्राथमिक शाळेतील पूर्वतयारी

वयाच्या तिसऱ्या वर्षांपासून तो पाचव्या वर्षापर्यंत मूल हे पूर्वप्राथमिक शाळेत जाते. हे वय मुलाला शिक्षणाला सन्मुख करण्याचे असते.

जगाची ओळख करून देण्याची जबाबदारी या वयात प्रामुख्याने आईचीच असते. पाठांतराने मुलांच्या बुद्धीला धार चढते व त्याची शब्द संपदाही नकळत वाढते.

घरात मातेने गाईलेली गीते वारंवार कानावर पडूनही मुलांना काही प्रेरणा मिळत असतात. असे संस्कारक्षम व निवडक पाठांतर बालवयात आपल्या पाल्याकडून करून घेणे ही अभ्यासाची एक पूर्वतयारीच होय.

विविध फळांची फुलांची नावे मुलांना सांगणे, विविध रंगाची ओळख त्यांना करून देणे, पशूपक्ष्यांच्या नावांशी त्यांचा परिचय करून देणे, धान्यांचे विविध प्रकार ती मुले ओळखू शकतील अशा पद्धतीने त्यांना मार्गदर्शन करणे हीसुद्धा आईकडून मुलांच्या अभ्यासाची पूर्वतयारीच ठरेल. पूर्वप्राथमिक शाळांतून प्रवेश घेताना आज या छोट्या मुलांनाही मुलाखतीच्या दिव्यातून जावे लागते.


प्राथमिक शाळेत कोणती कौशल्ये हवीत?

पूर्वप्राथमिक शाळेत मुलांच्या प्राथमिक शाळेतील अभ्यासाची पूर्वतयारी होत असते. मुलाच्या बोलण्यातून त्याची भाषिक कौशल्य प्रकट होत असतात. तर त्याच्या हालचालीतून खेळातून त्याची शारीरिक कौशल्ये व्यक्त होत असतात.

ही कौशल्ये वाढावीत, त्यांना योग्य वळण लागावे म्हणून मातांना आपल्या घरीही अनेक गोष्टी करता येतील. बडबड गीतांची, बालगीतांची अनेक सुंदर आकर्षक पुस्तके मुलांच्या हाती त्या देऊ शकतील. त्यातील गाणी गाऊन मुलांमध्ये त्या गाण्याची गोडी निर्माण करू शकतील व त्या गीतांना योग्य अशा अभिनयाची मर्यादित का होईना, जोड देऊन मुलांच्या आत्मविष्काराला प्रेरणा देऊ शकतील.

विविध आकाराच्या रंगाच्या, स्पर्शाच्या वस्तूची हसत खेळत पण जाणीपूर्वक ओळख मुलांना करून देण्याचे कामही मातांना सहज सवय आहे.

अक्षरांच्या व चित्राच्या माध्यमातून आपले विचार व भावना व्यक्त करण्याची फार मोठी ऊर्मी मुलांच्या मनात असते. अशावेळी घरात एखादा मोठा लाकडी वा गुंडाळा फळा व खडू त्या मुलांच्या हाताला सहज लागेल अशा पद्धतीने ठेवला तर मुलांच्या भावाविष्काराला तो अतिशय उपकारक ठरतो.

तसेच पूर्वप्राथमिक आणि प्राथमिक शाळांमध्ये होणाऱ्या विविध विषयांच्या स्पर्धातून भाग घेण्यासाठी मातांनी मुलांना प्रोत्साहन दिले तर मुलांच्या भावनांचा परिपोष होण्यास आणित याचे मन समाजसन्मुख बनण्यास त्याचा फार उपयोग होऊ शकेल.

आज अभ्यासक्रमही बदलत आहे व अध्यापन पद्धतीतही बदल होत आहेत. त्यामुळे पालकांची अनेक द्रुष्टीने कुचंबणा होते स्वाभाविक आहे. शिक्षणाच्या सर्व स्थरावर हे घडत आहे. पण त्यामुळे निराश व निष्क्रिय होण्याचे कारण नाही.

सुशिक्षित मातांना यातून अनेक पद्धतीनी मार्ग काढता येईल. स्वतः अभ्यास करून, शिक्षक पालक संघाचे सदस्यत्व पत्करून, शिक्षकांशी वैयक्तिक संपर्क साधून मातांना या अडचणीतून निश्चित मार्ग सापडू शकेल.

प्राथमिक शाळेतील विद्यार्थ्यांचा गणित हा विषय चांगला करून घेण्यासाठी संख्येवर आधारित बेरीज, वजाबाकी, गुणाकार व भागाकार अशी चार कृत्ये निश्चितपणे करून घेता येतील.

मुलांना तोंडी विशेष चटकन व बिनचूक करता यावेत म्हणून अनेक पद्धती अवलंबिता येतील. पैशाचे छोटेछोटे व्यवहार आपल्या देखरेखीखाली करू देण्याचे स्वातंत्र्य आपण मुलांना देऊ शकाल.

भाजी विकत घेताना, कार्ड, पाकीटे विकत घेताना मुलांना हा पैशाचा व्यवहार प्रत्यक्ष दाखविता येईल. बाजारात आपल्या बरोबर नेऊन विविध वस्तूंचे भाव व खरेदी केलेल्या वस्तू यांची सांगड घालून त्यांना हिशेब करण्यास प्रोत्साहन देता येईल.

खरेदी केलेल्या मालांची बिले मुलांना दाखवून खरेदी - विक्रीच्या व्यवहाराची ओळख चांगल्या प्रकारे करून देणे शक्य होईल.

इतिहास विषयाची गोडी केवळ पाठ्यपुस्तकाच्या वाचनामुळे मुलामध्ये निर्माण होणे अवघड आहे. त्यासाठी इतिहास ज्या पुस्तकांतून कथारूपाने सांगितला आहे अशी पुस्तके मुलांना आणून दिली तर निश्चित उपयुक्त ठरतील.

नकाशाच्या ‘आराखडा-वही’ वरून भूगोल समजावून सांगितला तर मुलांना तो विषय चटकन कळतो. अशा आराखड्याच्या वह्या त्यांच्या हाती आपण देणे आवश्यक आहे. ‘प्रयोगातून विज्ञान’ यासारखी पुस्तके मुलांच्या ठिकाणी शास्त्र विषयाची गोडी तर निर्माण करतातच, पण त्यांना शास्त्रीय दृष्टीही देतात.

मुलांना स्वयं अध्ययनासाठी आवश्यक ते साहित्य पुरविण्याकडे मातांनी लक्ष देणं ही आजची फार मोठी गरज होऊन बसली आहे.


अप्रत्यक्ष नैतिक धाक म्हणजे प्रेरणाच

प्राथमिक शाळेत आणि माध्यमिक शाळेत मुलांची श्रद्धा त्यांच्या शिक्षकांवर आई, वडिलापेक्षाही अधिक असते हा अनुभव आहे.

मुलाच्या वर्गातील अभ्यासाच्या वह्या पाहण्यासाठी मुद्दाम मागणे, त्याने केलेल्या गृहपाठावर लक्ष ठेवणे, त्याच्या प्रत्येक परीक्षेच्या प्रश्नपत्रिका व उत्तरपत्रिका जतन करून ठेवणे, वृत्तपत्रांतून शालेय अभ्यासावर प्रसिद्ध होणारे अध्यापन पाठ या लेखन यांची कात्रणे काढून ती व्यवस्थित लावून ठेवणे आणि त्यांचा उपयोग करण्यास आपल्या पाल्याला प्रवृत्त करणे; अशा कितीतरी गोष्टी मातांना करता येतील.

एस. एस. सी. बोर्डात दुसऱ्या क्रमाकांने उत्तीर्ण झालेल्या एका विद्यार्थ्याच्या आईने त्याच्या पाचवीपासूनच्या सर्व प्रश्नपत्रिका व उत्तरपत्रिका जपून ठेवल्याचे मला दाखविले होते. आपल्या मुलाच्या अभ्यासाच्या प्रगतीला हा आलेख पाहणे मुलाला व मातेलाही मोठे प्रेरक ठरत असते.

मुलांना आणखी प्रेरणा मिळते ती आईच्या वा वडिलांच्या अब्यासातील विशेष कर्तृत्वामुळे! म्हणून ज्या मातांना आपल्या शालेय जीवनात चांगले क्रमांक मिळाले असतील, खेळात वा सांस्कृतिक कार्यक्रमात बक्षिसे मिळाली असतील ती बक्षिसे मुलांना नकळत प्रेरक ठरत असतात.

अहंकाराचा स्पर्श होऊ न देता ती बक्षिसे मुलांच्या मनी ठसतील अशा कौशल्याने दाखविली गेली पाहिजे. दहावीच्या महत्त्वाच्या वर्षी आपल्या मुलाच्या सर्व शक्ती अभ्यासाकडे केंद्रित व्हाव्यात म्हणुन मुलाला घरातील बारीक बारीक कामातून मुक्त करणे मातांना सहज शक्य होईल.

काही वेळ तर घरात काही निग्रहाचे, संयमाचे वातावरण उत्पन्न करणे आवश्यक होऊन बसते. काही चैनीच्या, शरीरसुखाच्या गोष्टी कटाक्षाने दूर ठेवणे इष्ट ठरते. परीक्षेच्या महत्त्वाच्या वर्षात वा कालखंडात घरातील टी.व्ही. आपण स्वतःही पाहाण्याचा मोह आवरला व त्यामुळे मुलाचा अभ्यास चांगला झाला असे सांगणाऱ्या माताही भेटतात.

माध्यमिक शाळात जाणाऱ्या वाढत्या वयाच्या मुलाची व मुलीची शारीरिक व मानसिक अवस्थांतरे ध्यानी घेऊन त्यांना योग्य वळण देणे ही जबाबदारी मुख्यतः मातांवरच येऊन पडते. मुलांच्या आहाराची, व्यायामाची व विश्रांतीची काळजी घेऊन त्या सर्वांना अभ्यासाच्या  संदर्भात समतोल साधणे हे काम कुशल स्त्री सहजपणे करू शकते.

आपला मुलगा वा मुलगी योग्य मित्रमैत्रिणींची निवड करतो की नाही हे पाहणेही महत्त्वाचे ठरते. मैत्री ही नेहमी अभ्यासाला पूरक कशी ठरेल, चारित्र्य संवर्धनास पोषक कशी ठरेल हे मातांनी अवश्य पाहावे.

अभ्यासाला उपयुक्त अशा सवयी मुलास कशा लागतील, वाईट सवयीपासून तो कस दूर राहील याबाबत माता जितक्या दक्ष राहातील तितक्या प्रमाणात मुलाच्या भावी यशाचा पाया घातला जाईल.

पालकांनी स्वतःच्या आचरणाने निर्माण केलेला नैतिक धाक हा प्रत्यक्ष शारीरिक शिक्षेपेक्षा मुलांना अधिक चांगले वळण लागतो.


जीवनमुल्यांची शिदोरी

महाविद्यालयीन जीवनात विद्यार्थ्यांची स्वतः विचार करण्याची शक्ती विकसित झालेली असते. चिकित्सक दृष्टीने तो अनेक गोष्टींकडे पाहू लागतो. त्याच्या अभ्यासाची पातळीही उंचावते. अशा वेळी त्याला सर्व अभ्यासविषयक सुविधा निर्माण करून देणे आणि त्याच्या शारीरिक तंदुरुस्तीची काळजी घेणे एवढे महत्त्वाचे काम मातांना करता येऊ शकेल.

जीवनातील चांगल्या वाईटांची निवड करण्याची दृष्टी विद्यार्थ्याला येथे प्रकर्षाने द्यावी लागते. अभ्यासक्रमाची निवड करतानाही सर्व माहिती मिळवून व्यावहारिक पातळीवरून त्याला मार्गदर्शन करता येईल.

अभ्यासाला प्रोत्साहन देणे, अपयशाच्या प्रसंगी धीर देणे, कष्ट सोसण्याची सवय निर्माण करणे, आर्थिक ओढगस्तीतही स्वाभिमानाने जीवन जगण्याची दीक्षा देणे, स्वावलंबनाचे महत्त्व त्याच्या मनावर बिंवविणे इत्यादी सारखी जीवनमूल्ये विद्यार्थ्यांच्या ठायी निर्माण करण्याचे फार मोठे कार्य याच वयात स्त्रिया करू शकतात.

अशिक्षित किंवा अपदवीधर स्त्रीच्या ठिकाणीही ही श्रेष्ठ जीवनमूल्ये असू शकतात आणि प्रत्यक्ष जीवनाच्या उंबरठ्यावर उभ्या असलेल्या आपल्या मुलाच्या शिक्षणाच्या प्रगतीबरोबर आईने दिलेली ही श्रेष्ठ जीवनमूल्यांची शिदोरी फार मोठी मोलाची असते.

- डॉ. प्र. ल. गावडे

अभिप्राय

नाव

अ रा कुलकर्णी,1,अ ल खाडे,2,अ ज्ञा पुराणिक,1,अंकित भास्कर,1,अंजली भाबट-जाधव,1,अंधश्रद्धेच्या कविता,5,अकोला,1,अजय दिवटे,1,अजित पाटणकर,18,अनंत दळवी,1,अनंत फंदी,1,अनंत भावे,1,अनिकेत येमेकर,2,अनिकेत शिंदे,1,अनिल गोसावी,2,अनिल भारती,1,अनिल वल्टे,8,अनुभव कथन,19,अनुरथ गोरे,1,अनुराधा पाटील,1,अनुराधा फाटक,39,अनुवादित कविता,1,अपर्णा तांबे,7,अब्राहम लिंकन,2,अभंग,6,अभिजित गायकवाड,1,अभिजीत टिळक,2,अभिव्यक्ती,1386,अभिषेक कातकडे,5,अभिषेक घुगे,1,अमन मुंजेकर,7,अमरश्री वाघ,2,अमरावती,1,अमित पडळकर,4,अमित पवार,1,अमित बाविस्कर,3,अमित सुतार,1,अमुक-धमुक,1,अमृत जोशी,1,अमृता शेठ,1,अमोल कोल्हे,1,अमोल तांबे,1,अमोल देशमुख,1,अमोल बारई,7,अमोल वाघमारे,1,अमोल सराफ,2,अरविंद जामखेडकर,1,अरविंद थगनारे,5,अरुण कोलटकर,1,अरुण म्हात्रे,1,अर्चना कुळकर्णी,1,अर्चना डुबल,2,अर्जुन फड,3,अर्थनीति,3,अल्केश जाधव,1,अविनाश धर्माधिकारी,2,अशोक थोरात,1,अशोक रानडे,1,अश्विनी तातेकर-देशपांडे,1,अश्विनी तासगांवकर,2,अस्मिता मेश्राम-काणेकर,7,अहमदनगर,1,अक्षय वाटवे,1,अक्षरमंच,1132,आईच्या कविता,29,आईस्क्रीम,3,आकाश पवार,2,आकाश भुरसे,8,आज,6,आजीच्या कविता,1,आठवणींच्या कविता,18,आतले-बाहेरचे,3,आतिश कविता लक्ष्मण,1,आत्मविश्वासाच्या कविता,15,आदर्श कामिरे,4,आदित्य कदम,1,आदेश ताजणे,8,आनंद दांदळे,8,आनंद प्रभु,1,आनंदाच्या कविता,26,आमट्या सार कढी,18,आर समीर,1,आरती गांगण,2,आरती शिंदे,4,आरत्या,82,आरोग्य,21,आशा गवाणकर,1,आशिष खरात-पाटील,1,आशिष चोले,1,इंदिरा गांधी,1,इंदिरा संत,6,इंद्रजित नाझरे,26,इंद्रजीत भालेराव,1,इतिहास,281,इलाही जमादार,1,इसापनीती कथा,48,उत्तम कोळगावकर,2,उदय दुदवडकर,1,उन्मेष इनामदार,1,उपवासाचे पदार्थ,15,उमा पाटील,1,उमेश कानतोडे,1,उमेश कुंभार,14,उमेश चौधरी,1,उस्मानाबाद,1,ऋग्वेदा विश्वासराव,5,ऋचा पिंपळसकर,10,ऋचा मुळे,18,ऋषिकेश शिरनाथ,2,ऋषीकेश कालोकार,2,ए श्री मोरवंचीकर,1,एच एन फडणीस,1,एप्रिल,30,एम व्ही नामजोशी,1,एहतेशाम देशमुख,2,ऐतिहासिक स्थळे,2,ऑक्टोबर,31,ऑगस्ट,31,ऑडिओ कविता,15,ऑडिओ बुक,1,ओंकार चिटणीस,1,ओम ढाके,8,ओमकार खापे,1,ओशो,1,औरंगाबाद,1,कपिल घोलप,12,करण विधाते,1,करमणूक,72,कर्क मुलांची नावे,1,कल्पना देसाई,1,कल्याण इनामदार,1,कविता शिंगोटे,1,कवितासंग्रह,280,कवी अनिल,1,कवी ग्रेस,4,कवी बी,1,काजल पवार,1,कार्यक्रम,12,कार्ल खंडाळावाला,1,कालिंदी कवी,2,काशिराम खरडे,1,कि का चौधरी,1,किरण कामंत,1,किल्ले,97,किल्ल्यांचे फोटो,5,किशोर चलाख,6,किशोर पवार,1,कुठेतरी-काहीतरी,3,कुणाल खाडे,3,कुणाल लोंढे,1,कुसुमाग्रज,9,कृष्णकेशव,1,कृष्णाच्या आरत्या,5,के के दाते,1,के तुषार,8,के नारखेडे,2,केदार कुबडे,40,केदार नामदास,1,केदार मेहेंदळे,1,केशव मेश्राम,1,केशवकुमार,2,केशवसुत,5,कोल्हापूर,1,कोशिंबीर सलाड रायते,14,कौशल इनामदार,1,खंडोबाची स्थाने,2,खंडोबाच्या आरत्या,2,खरगपूर,1,ग दि माडगूळकर,6,ग ल ठोकळ,3,ग ह पाटील,4,गंगाधर गाडगीळ,1,गझलसंग्रह,1,गडचिरोली,1,गणपतीच्या आरत्या,5,गणपतीच्या गोष्टी,24,गणेश कुडे,2,गणेश तरतरे,20,गणेश निदानकर,1,गणेश पाटील,1,गणेश भुसारी,1,गण्याचे विनोद,1,गाडगे बाबा,1,गायत्री सोनजे,5,गावाकडच्या कविता,14,गुरुदत्त पोतदार,2,गुरूच्या आरत्या,2,गुलझार काझी,1,गो कृ कान्हेरे,1,गो गं लिमये,1,गोकुळ कुंभार,13,गोड पदार्थ,55,गोपीनाथ,2,गोविंद,1,गोविंदाग्रज,1,गौतम जगताप,1,गौरांग पुणतांबेकर,1,घरचा वैद्य,2,घाट,1,चंद्रकांत जगावकर,1,चंद्रपूर,1,चटण्या,3,चातुर्य कथा,6,चित्रपट समीक्षा,1,चैतन्य म्हस्के,1,चैत्राली इंगळे,2,जयश्री चुरी,1,जयश्री मोहिते,1,जवाहरलाल नेहरू,1,जळगाव,1,जाई नाईक,1,जानेवारी,31,जालना,1,जितेश दळवी,1,जिल्हे,31,जीवनशैली,432,जुलै,31,जून,30,ज्योती किरतकुडवे,1,ज्योती मालुसरे,1,टीझर्स,1,ट्रेलर्स,3,ठाणे,2,डिसेंबर,31,डॉ मानसी राजाध्यक्ष,1,डॉ. दिलीप धैसास,1,तनवीर सिद्दिकी,1,तन्मय धसकट,1,तरुणाईच्या कविता,7,तिच्या कविता,63,तुकाराम गाथा,4,तुकाराम धांडे,1,तुतेश रिंगे,1,तेजश्री कांबळे-शिंदे,4,तेजस्विनी देसाई,1,दत्ता हलसगीकर,2,दत्ताच्या आरत्या,5,दत्तात्रय भोसले,1,दत्तो तुळजापूरकर,1,दया पवार,1,दर्शन जोशी,2,दर्शन शेळके,1,दशरथ मांझी,1,दादासाहेब गवते,1,दामोदर कारे,1,दिनदर्शिका,366,दिनविशेष,366,दिनेश बोकडे,1,दिनेश लव्हाळे,1,दिनेश हंचाटे,1,दिपक शिंदे,2,दिपाली गणोरे,1,दिवाळी फराळ,26,दीपा दामले,1,दीप्तीदेवेंद्र,1,दुःखाच्या कविता,76,दुर्गेश साठवणे,1,देवीच्या आरत्या,3,देशभक्तीपर कविता,3,धनंजय सायरे,1,धनराज बाविस्कर,71,धनश्री घाणेकर,1,धार्मिक स्थळे,1,धुळे,1,धोंडोपंत मानवतकर,12,नमिता प्रशांत,1,नलिनी तळपदे,1,ना के बेहेरे,1,ना घ देशपांडे,4,ना धों महानोर,3,ना वा टिळक,1,नांदेड,1,नागपूर,1,नारायण शुक्ल,1,नारायण सुर्वे,2,नाशिक,1,नासीर संदे,1,निखिल पवार,3,नितीन चंद्रकांत देसाई,1,निमित्त,4,निराकाराच्या कविता,16,निवडक,9,निसर्ग कविता,37,निसर्ग चाटे,2,निळू फुले,1,नृसिंहाच्या आरत्या,1,नोव्हेंबर,30,न्याहारी,50,पथ्यकर पदार्थ,2,पद्मा गोळे,4,परभणी,1,पराग काळुखे,1,पर्यटन स्थळे,1,पल्लवी माने,1,पवन कुसुंदल,2,पांडुरंग वाघमोडे,3,पाककला,322,पाककृती व्हिडिओ,15,पालकत्व,7,पावसाच्या कविता,40,पी के देवी,1,पु ल देशपांडे,9,पु शि रेगे,1,पुंडलिक आंबटकर,4,पुडिंग,10,पुणे,15,पुरुषोत्तम जोशी,1,पुरुषोत्तम पाटील,1,पुर्वा देसाई,2,पूजा काशिद,1,पूजा चव्हाण,1,पूनम राखेचा,1,पोस्टर्स,5,पोळी भाकरी,27,पौष्टिक पदार्थ,20,प्र श्री जाधव,12,प्रकाश पाटील,1,प्रजोत कुलकर्णी,1,प्रतिक बळी,1,प्रतिभा जोजारे,1,प्रतिमा इंगोले,1,प्रतिक्षा जोशी,1,प्रदिप कासुर्डे,1,प्रफुल्ल चिकेरूर,10,प्रभाकर महाजन,1,प्रभाकर लोंढे,3,प्रवास वर्णन,1,प्रवासाच्या कविता,11,प्रविण पावडे,15,प्रवीण दवणे,1,प्रवीण राणे,1,प्रशांतकुमार मोहिते,2,प्रसन्न घैसास,2,प्रज्ञा वझे,2,प्रज्ञा वझे-घारपुरे,10,प्राजक्ता गव्हाणे,1,प्रितफुल प्रित,1,प्रिती चव्हाण,27,प्रिया जोशी,1,प्रियांका न्यायाधीश,3,प्रेम कविता,97,प्रेरणादायी कविता,17,फ मुं शिंदे,3,फादर स्टीफन्स,1,फेब्रुवारी,29,फोटो गॅलरी,11,फ्रॉय निस्सेन,1,बहिणाबाई चौधरी,6,बा भ बोरकर,8,बा सी मर्ढेकर,6,बातम्या,11,बाबा आमटे,1,बाबाच्या कविता,10,बाबासाहेब आंबेड,1,बायकोच्या कविता,5,बालकविता,14,बालकवी,9,बाळाची मराठी नावे,1,बाळासाहेब गवाणी-पाटील,21,बिपीनचंद्र नेवे,1,बी अरुणाचलाम्‌,1,बी रघुनाथ,1,बीड,1,बुलढाणा,1,बेकिंग,9,बेहराम कॉन्ट्रॅक्टर,1,भंडारा,1,भक्ती कविता,23,भक्ती रावनंग,1,भरत माळी,2,भा दा पाळंदे,1,भा रा तांबे,7,भा वें शेट्टी,1,भाग्यवेध,1,भाज्या,29,भाताचे प्रकार,16,भानुदास,1,भानुदास धोत्रे,1,भावनांची वादळे,1,भुषण राऊत,1,भूगोल,1,भूमी जोशी,1,म म देशपांडे,1,मं वि राजाध्यक्ष,1,मंगला गोखले,1,मंगळागौरीच्या आरत्या,2,मंगेश कळसे,9,मंगेश पाडगांवकर,5,मंजुषा कुलकर्णी,2,मंदिरांचे फोटो,3,मंदिरे,4,मधल्या वेळेचे पदार्थ,41,मधुकर आरकडे,1,मधुकर जोशी,1,मधुसूदन कालेलकर,2,मनमोहन नातू,3,मनाचे श्लोक,205,मनिषा दिवेकर,3,मनिषा फलके,1,मनोज शिरसाठ,9,मराठी,1,मराठी उखाणे,2,मराठी कथा,107,मराठी कविता,1173,मराठी कवी,3,मराठी कोट्स,4,मराठी गझल,30,मराठी गाणी,2,मराठी गोष्टी,67,मराठी चारोळी,42,मराठी चित्रपट,19,मराठी टिव्ही,53,मराठी नाटक,1,मराठी पुस्तके,7,मराठी प्रेम कथा,23,मराठी भयकथा,44,मराठी मालिका,20,मराठी रहस्य कथा,2,मराठी लेख,48,मराठी विनोद,1,मराठी साहित्य,288,मराठी साहित्यिक,2,मराठी सुविचार,2,मराठीप्रेमी पालक महासंमेलन,5,मराठीमाती,145,मसाले,12,महात्मा गांधी,8,महात्मा फुले,1,महाराष्ट्र,307,महाराष्ट्र फोटो,11,महाराष्ट्राचा इतिहास,32,महाराष्ट्रीय पदार्थ,22,महालक्ष्मीच्या आरत्या,2,महेंद्र म्हस्के,1,महेश जाधव,3,महेश बिऱ्हाडे,9,मांसाहारी पदार्थ,17,माझं मत,4,माझा बालमित्र,88,मातीतले कोहिनूर,19,माधव ज्यूलियन,6,माधव मनोहर,1,माधवानुज,3,मानसी सुरज,1,मारुतीच्या आरत्या,2,मार्च,31,मिलिंद खांडवे,1,मीना तालीम,1,मुंबई,12,मुंबई उपनगर,1,मुकुंद भालेराव,1,मुकुंद शिंत्रे,35,मुक्ता चैतन्य,1,मुलांची नावे,1,मुलाखती,1,मे,31,मैत्रीच्या कविता,8,मोहिनी उत्तर्डे,2,यवतमाळ,1,यशपाल कांबळे,4,यशवंत दंडगव्हाळ,25,यादव सिंगनजुडे,2,योगा,1,योगेश कर्डिले,6,योगेश सोनवणे,2,रंगपंचमी,1,रंजना बाजी,1,रजनी जोगळेकर,5,रत्नागिरी,1,रविंद्र गाडबैल,1,रविकिरण पराडकर,1,रवींद्र भट,1,रा अ काळेले,1,रा देव,1,रागिनी पवार,1,राजकारण,2,राजकीय कविता,12,राजकुमार शिंगे,1,राजेंद्र भोईर,1,राजेश पोफारे,1,राजेश्वर टोणे,3,राम मोरे,1,रामकृष्ण जोशी,2,रामचंद्राच्या आरत्या,5,रायगड,1,राहुल अहिरे,3,रुपेश सावंत,1,रेश्मा जोशी,2,रेश्मा विशे,1,रोहित काळे,7,रोहित साठे,15,लघुपट,3,लता मंगेशकर,2,लहुजी साळवे,1,लक्ष्मण अहिरे,2,लक्ष्मीकांत तांबोळी,2,लातूर,1,लिलेश्वर खैरनार,2,लीना पांढरे,1,लीलावती भागवत,1,लोकमान्य टिळक,3,लोणची,9,वंदना विटणकर,2,वर्धा,1,वसंत बापट,12,वसंत साठे,1,वसंत सावंत,1,वा गो मायदेव,1,वा ना आंधळे,1,वा भा पाठक,2,वा रा कांत,3,वात्रटिका,2,वादळे झेलतांना,2,वामन निंबाळकर,1,वासुदेव कामथ,1,वाळवणाचे पदार्थ,6,वि दा सावरकर,3,वि भि कोलते,1,वि म कुलकर्णी,5,वि स खांडेकर,1,विंदा करंदीकर,8,विक्रम खराडे,1,विचारधन,215,विजय पाटील,1,विजया जहागीरदार,1,विजया वाड,2,विजया संगवई,1,विठ्ठल वाघ,3,विठ्ठलाच्या आरत्या,5,विद्या कुडवे,4,विद्या जगताप,2,विद्याधर करंदीकर,1,विनायक मुळम,1,विरह कविता,58,विराज काटदरे,1,विलास डोईफोडे,5,विवेक जोशी,3,विशाल शिंदे,1,विशेष,12,विष्णूच्या आरत्या,4,विज्ञान तंत्रज्ञान,2,वृषाली सुनगार-करपे,1,वेदांत कोकड,1,वैभव गव्हाळे,1,वैभव सकुंडे,1,वैशाली झोपे,1,वैशाली नलावडे,1,व्यंगचित्रे,17,व्रत-वैकल्ये,1,व्हिडिओ,13,शंकर रामाणी,1,शंकर विटणकर,1,शंकर वैद्य,1,शंकराच्या आरत्या,4,शरणकुमार लिंबाळे,1,शशांक रांगणेकर,1,शशिकांत शिंदे,1,शां शं रेगे,1,शांततेच्या कविता,9,शांता शेळके,11,शांताराम आठवले,1,शाम जोशी,1,शारदा सावंत,4,शाळेचा डबा,15,शाळेच्या कविता,11,शितल सरोदे,1,शिरीष पै,1,शिरीष महाशब्दे,8,शिल्पा इनामदार-आर्ते,1,शिवाजी महाराज,7,शिक्षकांवर कविता,4,शुभम बंबाळ,2,शुभम सुपने,2,शेतकर्‍याच्या कविता,14,शेती,1,शेषाद्री नाईक,1,शैलेश सोनार,1,श्याम खांबेकर,1,श्रद्धा नामजोशी,9,श्रावणातल्या कहाण्या,27,श्री दि इनामदार,1,श्री बा रानडे,1,श्रीकृष्ण पंडित,1,श्रीकृष्ण पोवळे,1,श्रीधर रानडे,2,श्रीधर शनवारे,1,श्रीनिवास खळे,1,श्रीपाद कोल्हटकर,1,श्रीरंग गोरे,1,श्रुती चव्हाण,1,संघर्षाच्या कविता,33,संजय उपाध्ये,1,संजय डोंगरे,1,संजय पाटील,1,संजय बनसोडे,2,संजय शिंदे,1,संजय शिवरकर,5,संजय सावंत,1,संजीवनी मराठे,3,संत एकनाथ,1,संत चोखामेळा,1,संत जनाबाई,1,संत तुकडोजी महाराज,2,संत तुकाराम,8,संत नामदेव,3,संत ज्ञानेश्वर,6,संतोष जळूकर,1,संतोष झोंड,1,संतोष सेलुकर,30,संदिप खुरुद,5,संदीपकुमार खुरुद,1,संदेश ढगे,39,संध्या भगत,1,संपादक मंडळ,1,संपादकीय,11,संपादकीय व्यंगचित्रे,2,संस्कार,2,संस्कृती,133,सई कौस्तुभ,1,सचिन पोटे,12,सचिन माळी,1,सण-उत्सव,22,सणासुदीचे पदार्थ,32,सतिश चौधरी,1,सतीश काळसेकर,1,सदानंद रेगे,2,सदाशिव गायकवाड,2,सदाशिव माळी,1,सनी आडेकर,10,सप्टेंबर,30,समर्थ रामदास,206,समर्पण,8,सरबते शीतपेये,8,सरयु दोशी,1,सरला देवधर,1,सरिता पदकी,3,सरोजिनी बाबर,1,सलीम रंगरेज,8,सविता कुंजिर,1,सांगली,1,सागर बनगर,1,सागर बाबानगर,1,सातारा,1,साने गुरुजी,5,सामाजिक कविता,113,सामान्य ज्ञान,8,सायली कुलकर्णी,7,साहित्य सेतू,1,साक्षी खडकीकर,9,साक्षी यादव,1,सिंधुदुर्ग,1,सिद्धी भालेराव,1,सिमा लिंगायत-कुलकर्णी,3,सुदेश इंगळे,24,सुधाकर राठोड,1,सुनिल नागवे,1,सुनिल नेटके,1,सुनील गाडगीळ,1,सुभाष कटकदौंड,2,सुमती इनामदार,1,सुमित्र माडगूळकर,1,सुरज दळवी,1,सुरज दुतोंडे,1,सुरज पवार,1,सुरेश भट,2,सुरेश सावंत,2,सुशील दळवी,1,सुशीला मराठे,1,सुहास बोकरे,6,सैनिकांच्या कविता,4,सैरसपाटा,128,सोपानदेव चौधरी,1,सोमकांत दडमल,1,सोलापूर,1,सौरभ सावंत,1,स्तोत्रे,2,स्नेहा कुंभार,1,स्फुटलेखन,4,स्फूर्ती गीत,1,स्माईल गेडाम,4,स्वप्ना पाटकर,1,स्वप्नाली अभंग,5,स्वप्नील जांभळे,2,स्वाती काळे,1,स्वाती खंदारे,320,स्वाती गच्चे,1,स्वाती दळवी,9,स्वाती नामजोशी,31,स्वाती पाटील,1,स्वाती वक्ते,2,ह मुलांची नावे,1,हमार्टिक समा,1,हरितालिकेच्या आरत्या,1,हर्षद खंदारे,42,हर्षद माने,1,हर्षदा जोशी,3,हर्षवर्धन घाटे,2,हर्षाली कर्वे,2,हसनैन आकिब,3,हितेशकुमार ठाकूर,1,हिरवळ,1,हेमंत जोगळेकर,1,हेमंत देसाई,1,हेमंत सावळे,1,हेमा चिटगोपकर,8,होळी,5,ज्ञानदा आसोलकर,1,ज्ञानदेवाच्या आरत्या,2,marathimati,1,
ltr
item
मराठीमाती । माझ्या मातीचे गायन: मुलांच्या अभ्यासात आईचे मार्गदर्शन (पालकत्व)
मुलांच्या अभ्यासात आईचे मार्गदर्शन (पालकत्व)
मुलांच्या अभ्यासात आईचे मार्गदर्शन (पालकत्व) - मुलांचा पहिला गुरु किंवा शिक्षक आई कशी असते याबद्दल विस्तृत माहिती देणारा लेख.
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEib_5Y4590Sue1RZdwnU0xc3R03IALivKJtKpPIeAr8jmS9sClJBT8j_qb-JC74_cuXDFDsYNntpX8ta_tUYY0OobnQiLMfwITS7djTrZm0w1hGU823Px07lziLP5Xd5NIiGRBN-zB5X6Juc2DZDOZmWwiYLsfWQFWsYm_wTKGzcM1ZUzwkJfRfRv5i0g/s1600/mothers-guidence-in-childrens-studies.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEib_5Y4590Sue1RZdwnU0xc3R03IALivKJtKpPIeAr8jmS9sClJBT8j_qb-JC74_cuXDFDsYNntpX8ta_tUYY0OobnQiLMfwITS7djTrZm0w1hGU823Px07lziLP5Xd5NIiGRBN-zB5X6Juc2DZDOZmWwiYLsfWQFWsYm_wTKGzcM1ZUzwkJfRfRv5i0g/s72-c/mothers-guidence-in-childrens-studies.jpg
मराठीमाती । माझ्या मातीचे गायन
https://www.marathimati.com/2022/07/mothers-guidence-in-childrens-studies.html
https://www.marathimati.com/
https://www.marathimati.com/
https://www.marathimati.com/2022/07/mothers-guidence-in-childrens-studies.html
true
2079427118266147504
UTF-8
सर्व पोस्ट लोड केल्या आहेत कोणत्याही पोस्ट आढळल्या नाहीत सर्व पहा अधिक वाचा उत्तर द्या उत्तर रद्द करा हटवा द्वारे स्वगृह पाने पाने सर्व पहा तुमच्यासाठी सुचवलेले विभाग संग्रह शोधा सर्व पोस्ट आपल्या विनंतीसह कोणतीही पोस्ट जुळणी आढळली नाही स्वगृहाकडे रविवार सोमवार मंगळवार बुधवार गुरुवार शुक्रवार शनिवार रवी सोम मंगळ बुध गुरु शुक्र शनी जानेवारी फेब्रुवारी मार्च एप्रिल मे जून जुलै ऑगस्ट सप्टेंबर ऑक्टोबर नोव्हेंबर डिसेंबर जाने फेब्रु मार्च एप्रि मे जून जुलै ऑग सप्टें ऑक्टो नोव्हें डिसें आत्ताच १ मिनिटापूर्वी $$1$$ मिनिटांपूर्वी १ तासापूर्वी $$1$$ तासांपूर्वी काल $$1$$ दिवसांपूर्वी $$1$$ आठवड्यांपूर्वी ५ आठवड्यांपेक्षा अधिक पूर्वी अनुयायी अनुसरण करा हे दर्जेदार साहित्य अवरोधीत केले आहे १: सामायिक करा २: सामायिक केलेल्या दुव्यावर क्लिक करून वाचा सर्व कोड कॉपी करा सर्व कोड कॉपी करा सर्व कोड आपल्या क्लिपबोर्डवर कॉपी केला आहे Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy विषय सूची