Loading ...
/* Dont copy */

रत्नागिरी जिल्हा (महाराष्ट्र)

रत्नागिरी जिल्हा - [Detailed Information and Photos of Ratnagiri District] रत्नागिरी जिल्ह्याबद्दल संपुर्ण माहिती आणि छायाचित्रे.

रत्नागिरी जिल्हा | Ratnagiri District

रत्नागिरीस ‘रत्नभूमी’ म्हणूनच ओळखले जाते


रत्नागिरी जिल्हा

भारताचा इतिहासच घडविणाऱ्या अनेक नररत्नांचा हा रत्नागिरी जिल्हा किंबहुना, अशा नररत्नांची ही खाणच

भारताच्या इतिहासावर आपला ठसा उमटविणाऱ्या, नव्हे भारताचा इतिहासच घडविणाऱ्या अनेक नररत्नांचा हा जिल्हा किंबहुना, अशा नररत्नांची ही खाणच!

या जिल्ह्यातील पोंभुर्ले हे मराठी वृत्तपत्रांचे जनक ‘दर्पण’ कार बाळशास्त्री जांभेकर यांचे जन्मस्थान.

भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातील एक पर्वच ज्यांच्या नावाने ओळखले जाते; ते हिंदी राष्ट्रवादाचे कट्टर पुरस्कर्ते, हिंदी असंतोषाचे जनक लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांचा जन्म याच जिल्ह्यातील रत्नागिरीजवळच्या चिखली येथील. स्त्री-शिक्षणासाठी आयुष्यभर स्वतःस वाहून घेणारे स्त्री-शिक्षणाचे व विधवा विवाहाचे कट्टर पुरस्कर्ते महर्षी धों. के. कर्वे याच जिल्ह्यातील शेरवलीचे. मालगुंड हे मराठीतील युगप्रवर्तक कवी कृष्णाजी केशव दामले (केशवसूत) यांचे जन्मगाव. प्रसिद्ध समाजवादी विचारवंत नारायण गणेश उर्फ नानासाहेब गोरे यांचा जन्मही याच जिल्ह्यातील हिंदळे गावचा.

भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यात धडाडीने सहभाग घेणारे, जगाला मानवधर्म शिकविणारे मातृहृदयचे कवी साने गुरुजी यांचा जन्मही याच जिल्ह्यातील पालगडचा. न्यायमूर्ती गोपाळ कृष्ण गोखले यांचाही जन्म याच जिल्ह्यातील कोतळूक गावचा. रँग्लर पराजंपे, लोकसभेचे पहिले अध्यक्ष ग. वा. मावळंकर, मुंबई राज्याचे पहिले मुख्यमंत्री बाळ गंगाधर खेर, सुप्रसिद्ध विनोदी नट शंकर घाणेकर व नटवर्य काशिनाथ घाणेकर ह्या या जिल्ह्यानेच महाराष्ट्राला दिलेल्या देणग्या होत. रत्नागिरीस ‘रत्नभूमी’ म्हणूनच ओळखले जाते.

मुख्य ठिकाण: रत्नागिरी
तालुके:
क्षेत्रफळ: ८,२०८ चौ.कि.मी.
लोकसंख्या: १५, ४४, ०५७


रत्नागिरी जिल्ह्याचा इतिहास


पुराणात या प्रदेशाचा उल्लेख आढळतो. जिंकलेली सर्व भूमी दान केल्यानंतर परशुरामास स्वतःस राहावयास भूमी उरली नाही, तेव्हा त्याने सह्याद्रीलगतचा समुद्र मागे हटवून स्वतःसाठी भूमी संपादन केली. ही भूमी म्हणजेच कोकणची किनारपट्टी! अशी एक आख्यायिका आहे. महाभारताच्या युद्धात पांडवांच्या बाजूने युद्धात सहभागी झालेल्या विराटाचे राज्य याच प्रदेशात होते, असे म्हटले जाते. जिल्ह्यातील बौद्धकालीन गुहा व लेणी मौर्याची सत्ता येथे नांदली होती, याची साक्ष देतात.

सोळाव्या शतकात रत्नागिरी ही विजापूरच्या आदिलशहाची प्रशासकीय राजधानी होती. शिवरायांच्या कारकीर्दीत या प्रदेशावर मराठ्यांची सत्ता प्रस्थापित झाली, ती १८१८ मध्ये पेशवाई अस्तगंत होईपर्यंत. इ.स. १६६०-६१ व १६७१ मध्ये राजापूरवर स्वाऱ्या करून शिवरायांनी येथील इंग्रजांच्या वखारी लुटल्याची इतिहासात नोंद आहे. मराठेशाहीच्या अस्ताबरोबर या प्रदेशावर ब्रिटिशांचा अंमल सुरू झाला. स्वातंत्र्यानंतर १९५६ मध्ये हा जिल्हा द्वैभाषिक मुंबई राज्याचा व पुढे १ मे १९० रोजी महाराष्ट्र राज्य अस्तित्वात आल्यानंतर महाराष्ट्र राज्याचा एक भाग बनला.

रत्नागिरी जिल्ह्याचे भौगोलिक स्थान


महाराष्ट्र राज्याच्या पश्चिम भागातील कोकण विभागातील जिल्हा. रत्नागिरी जिल्ह्याच्या उत्तरेस रायगड जिल्हा असून पूर्वेस सह्य पर्वतरांगा व त्याला लागून सातारा, सांगली व कोल्हापुर हे जिल्हे पसरलेले आहेत. जिल्ह्याच्या दक्षिणेस सिंधुदुर्ग हा जिल्हा असून जिल्ह्याच्या पश्चिमेस अरबी समुद्र पसरलेला आहे.

पश्चिमेस अरबी समुद्र व पूर्वेस सह्याद्री रांगा यांनी सीमित झालेल्या या लांबट चिंचोळ्या जिल्ह्याचा दक्षिणोत्तर विस्तार सुमारे १८० किलोमीटर असुन पूर्व-पश्चिम रुंदी अवघी ६४ किलोमीटर इतकी आहे. सुमारे १६७ किलोमीटर लांबीचा समुद्रकिनारा या जिल्ह्याच्या वाट्यास आला आहे.

हा जिल्हा सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेला असल्याने रायगड जिल्ह्यातून या जिल्ह्यात प्रवेश करताना कशेडी घाट उतरावा लागतो, तर सातारा जिल्ह्यातून कुंभार्ली घाट उतरूनच या जिल्ह्यात प्रवेश करता येतो. कोल्हापूरहून या जिल्ह्यात येतांना आंबा घाट ओलंडावा लागतो.

राज्याच्या एकूण भौगोलिक क्षेत्राच्या फक्त २.६७ टक्के इतकाच हिस्सा या जिल्ह्याच्या वाट्यास आला आहे.

रत्नागिरी जिल्ह्यातील तालुके

रत्नागिरी जिल्ह्यात एकूण नऊ तालुके आहेत
  1. रत्नागिरी
  2. गुहागर
  3. दापोली
  4. मंडणगड
  5. खेड
  6. चिपळूण
  7. संगमेश्वर
  8. लांजे
  9. राजापूर

रत्नागिरी जिल्ह्याची प्राकृतिक रचना


जिल्ह्याच्या पूर्व सीमेवर सह्याद्रीच्या उंच रांगा आहेत. येथील पर्वत शिखरांची उंची ४०० मीटर ते २००० मीटर इतकी आहे. सह्याद्रीच्या या अतिउंच उभ्या रांगापासून किनारपट्टीपर्यंत सह्याद्रीचे अनेक फाटे-उपफाटे पूर्व-पश्चिम या दिशेत एकमेकांना समांतर असे गेले आहेत. सह्याद्री पट्टी व तिचा उताराचा डोंगराळ भाग; या पट्टीस लागून सह्याद्री पर्वताच्या असणारा सुमारे पंधरा किलोमीटर रुंदीचा समुद्रकिनाऱ्यास समांतर असा पट्टा ज्यास ‘वलाटी’ असे संबोधले जाते; या ‘वलाटी’ला लागून पसरलेला किनारपट्टीचा प्रदेश ज्याला ‘खालाटी’ असे संबोधले जाते; असे रत्नागिरी जिल्ह्याचे तीन स्वाभाविक विभाग पडतात.

रत्नागिरी जिल्ह्यातील सुमारगड, महिपतगड, प्रचितगड हे डोंगरी किल्ले व कशेडी, कुंभार्ली व आंबा हे घाट वलाटीच्या प्रदेशात मोडतात; तर सुवर्णदुर्ग, रत्नदुर्ग, जयगड, पूर्णगड हे जिल्ह्यातील जलदुर्ग किनाऱ्यालगत सागरात वसले आहेत.

रत्नागिरी जिल्ह्यातील किल्ले


दापोली तालुक्यात हर्णे बंदरात ‘सुवर्णदुर्ग’ हा जलदुर्ग असून दाभोळपासूनजवळच अंजनवेलचा किल्ला आहे. रत्नागिरी येथे शिवकालीन ‘रत्नदुर्ग’ हा किल्ला आहे. याच तालुक्यातील ‘जयगड’ हा किल्लाही प्रसिद्ध आहे. रत्नागिरीच्या दक्षिणेस रत्नागिरी तालुक्यातच ‘पूर्णगड’ हा आणखी एक महत्त्वाचा किल्ला आहे. याशिवाय बाणकोट (तालुका मंडणगड); गोवळकोट (तालुका चिपळूण); गोपाळगड (तालुका दापोली); महिपतगड, समरगड व रसाळगड (तालुका गुहागर); प्रचितगड व भवानगड (तालुका संगमेश्वर); आंबोळगड व यशंवतगड (तालुका राजापूर) असे अनेक किल्ले जिल्ह्यात आहेत.

रत्नागिरी जिल्ह्यातील मृदा


जिल्ह्यातील मृदा बेसॉल्टपासून तयार झालेल्या जांभा खडकापासून बनलेली आहे. ऑक्सिडीकरण क्रिया जांभा खडकावर ज्या प्रमाणात घडून आली, त्यानुसार त्या मृदेचा रंग गर्द-लाल ते तांबूस-तपकिरी असा आढळतो. जिल्ह्यात पावसाचे प्रमाण खूप असल्यामुळे मृदेचा वरचा थर वाहून जाण्याचे प्रमाण अधिक आहे. त्यामुळे बऱ्याच ठिकाणी मृदेचा थर अतिशय पातळ असा आहे, तर अनेक ठिकाणी खडक उघडे पडलेले आहेत. जनिनीची सुपीकता लक्षात घेऊन जिल्ह्यातील जमिनीचे स्थूलमानाने चार प्रकार पडतात -

काही प्रमाणात ओलावा टिकवून धरणारी जमीन: या जमिनीत भाताचे पीक घेण्यात येते.

समुद्रकिनाऱ्यालगतची जमीन: या जमिनीत नारळ-सुपारीचे उत्पादन घेतले जाते.

डोंगर‍उताराची वरकस जमीन: येथे आंबा, काजू यांसारख्या फळांचे व नाचणीचे उत्पादन घेतले जाते.

क्षारयुक्त जमीन: ही लागवडीसाठी उपयुक्त नाही.

रत्नागिरी जिल्ह्याचे हवामान


जिल्ह्यातील हवामान सम, उष्ण व दमट आहे. हा जिल्हा समुद्रकिनाऱ्याजवळ वसला असल्याने उन्हाळा, पावसाळा व हिवाळा या तीनही ऋतूंमध्ये दिवसाच्या व रात्रीच्या तापमानामध्ये फारसा फरक पडत नाही.

जिल्ह्यातील सरासरी वार्षिक पर्जन्यमान सुमारे ३२० से.मी. इतके आहे. सर्वसाधारणपणे जून ते सप्टेंबर या कालखंडात नैऋत्य मौसमी वाऱ्यांपासून प्रतिरोध प्रकारचा पाऊस पडतो. जुलै महिन्यात सर्वाधिक पाऊस पडतो. पावसाचे प्रमाण पश्चिमेकडून पूर्वेकडे वाढत जाते. घाटमाथ्यावर सर्वाधिक पाऊस पडतो.

रत्नागिरी जिल्ह्यातील नद्या


रत्नागिरी जिल्ह्यात जगबुडी, वासिष्ठी, शास्त्री, बाव, काजळी, काजवी, मुचकुंदी, सावित्री, शुक्र, जोग, भारजा, सोनवी अशा नद्या पूर्वेकडील सह्याद्री रांगामध्ये उगम पावून पश्चिमेकडे वाहात जातात आणि जवळच असलेल्या अरबी समुद्राला मिळतात. जिल्ह्याची पूर्व-पश्चिम रुंदी अवघी ५० ते ६५ किलोमीटर असल्याने साहजिकच, या नद्या लांबीने अतिशय कमी आहेत. उताराची व डोंगराळ जमीन आणि भरपूर पाऊस यांमुळे या नद्यांचे प्रवाह वेगवान असले तरी पात्रे अतिशय उथळ आहेत. सावित्री नदीने पूर्वेकडून पश्चिमेकडे वाहात जाताना जिल्ह्याची उत्तर सीमा निश्चित केली आहे; तर, जिल्ह्याच्या दक्षिण सीमेवरून वाहाताना शुक नदीचे रत्नागिरी व सिंधुदुर्ग या जिल्ह्यांच्या नैसर्गिक सीमेचे कार्य पार पाडले आहे.

सावित्री नदीच्या मुखाशी बाणकोटची खाडी असून भारजा नदीच्या मुखाशी केळशीची खाडी आहे. वासिष्ठी व जगबुडी या नद्यांच्या मुखाशी असून हा एकत्रित प्रवाह पुढे शास्त्री नदी म्हणूनच ओळखला जातो. ही शास्त्री नदी जयगडच्या खाडीत अरबी समुद्राला मिळते. बाव नदीही जयगडच्या खाडीतच अरबी समुद्रास मिळते; किंबहुना, हिच्या मुखापर्यंत जयगडची खाडी पसरली आहे, असे म्हणता येईल. काजळी नदीच्या मुखाशी भाट्याची खाडी असून मुचकुंदी नदीच्या मुखाशी पूर्णगडची खाडी आहे. काजवी नदी जैतापूरच्या खाडीत अरबी समुद्रास मिळते; तर शुक नदीच्या मुखाशी विजयदुर्गची खाडी आहे.

रत्नागिरी जिल्ह्यातील धरणे


जिल्ह्यातील एकूण प्राकृतिक रचनेमुळे जिल्ह्यात एकही मोठे धरण नाही. खेड तालुक्यात नातूवाडी, चिपळूण तालुक्यात कामथे व रत्नागिरी तालुक्यात पानवल, कळझोंडी व हरचिरी येथे छोटे बंधारे आहेत. सातारा जिल्ह्यातील कोयना प्रकल्पातील पाण्यावर चिपळूण तालुक्यातील पोफळी येथे जलविद्युत निर्मितीकेंद्र कार्यरत आहे.

रत्नागिरी जिल्ह्यातील पिके


भात हे रत्नागिरी जिल्ह्यातील प्रमुख अन्नधान्य पीक आहे. जिल्ह्यात सर्वत्रच हे पीक घेतले जात असले तरी राजापूर, संगमेश्वर, खेड व चिपळूण हे तालुके भाताच्या उत्पादनाच्या दृष्टीने महत्त्वाचे आहेत. जिल्ह्यातील लागवडीखालील एकूण जमीनीपैकी साठ टक्क्यांहून अधिक जमीन भाताखाली आहे. राज्यातील भाताखालील एकूण क्षेत्रापैकी दहावा हिस्सा क्षेत्र या जिल्ह्यात असून राज्यातील एकूण भात उत्पादनापैकी बारावा हिस्सा उत्पादन या जिल्ह्यात होते. जिल्ह्याच्या पूर्व भागात डोंगर‍उतारावर नाचणीचे पीक घेतात. संगमेश्वर व चिपळूण तालुके नाचणीच्या उत्पादनाच्या दृष्टीने महत्त्वाचे होत. दापोली, गुहागर, राजापूर, चिपळूण आदी तालुक्यांच्या काही भागात वरीचे पीकही घेतले जाते. आंबा, फणस, काजू, रातांबे, नारळ, सुपारी ही जिल्ह्यातील प्रमुख फळपिके आहेत. येथील हापूस आंबा प्रसिद्ध असून त्यास परदेशात चांगली मागणी आहे. आंब्याच्या उत्पादनात रत्नागिरी तालुका जिल्ह्यात अग्रेसर आहे.

रातांबीच्या झाडापासून मिळणाऱ्या फळांना ‘कोकम’ असे म्हणतात. कोकमच्या सालीपासून आमसुले तयार होतात. अशा या कोकमचे उत्पादनही जिल्ह्यात अनेक ठिकाणी घेतले जाते. किनारी प्रदेशात नारळाचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणावर घेतले जाते. नारळाच्या झाडांना ‘माड’ असे म्हटले जाते. रत्नागिरी, गुहागर व चिपळूण या तालुक्यांमध्ये माडाची झाडे मोठ्या प्रमाणावर आहेत. चांगल्या चवीमुळे गुहागरचा नारळ आधिक प्रसिद्ध आहे. गुहागर, राजापूर, रत्नागिरी, दापोली व मंडणगड या तालुक्यांमध्ये पोफळीची आगरे आहेत. त्यापासून सुपारीचे उत्पन्न घेतले जाते. देवरुखजवळ सडवली येथे सिंट्रोनेल गवताची लागवड केली जाते. या गवतापासून तेल काढतात. हे तेल अत्तर, उदबत्ती, साबण आदींमध्ये वापरले जाते.


‘फुरसे’ या नावाने ओळखला जाणारा विषारी साप या जिल्ह्यात आढळतो.

रत्नागिरी जिल्ह्यातील उद्योगधंदे


कृषिउत्पादनावर आधारित असे अनेक लघुउद्योग जिल्ह्यात आहेत. भात सडणे, भातापासून पोहे-चुरमुरे बनविणे, नारळाच्या खोबऱ्यापासून तेल काढणे यांसारखे उद्योग जिल्ह्यात अनेक ठिकाणी आहेत. आंब्याचा रस हवाबंद डब्यात भरण्याचा (कॅनिंग) उद्योग चिपळूण, रत्नागिरी, राजापूर आदी तालुक्यांत विकसित झाला आहे. कोकमपासून आमसुले तयार करण्याचा उद्योगही जिल्ह्यात अनेक ठिकाणी चालतो.

राजापूर तालुक्यातील कोणसर बुद्रुक, दापोली तालुक्यांतील गव्हे व चिपळूण येथे कौले तयार करण्याचा उद्योग प्रचलित आहे.

आतापर्यंत औद्योगिकदृष्ट्या अविकसित राहिलेला हा जिल्हा अलीकडील काळात औद्योगिक विकासाकडे वाटचाल करू लागला आहे. भारतातील सर्वांत मोठा अ‍ॅल्युमिनियम प्रकल्प रत्नागिरी येथे उभा रहात आहे. रत्नागिरी येथेच नर्मदा सिमेंटचा कारखानाही उभा राहिला आहे. रत्नागिरीजवळ मिरजोळे, चिपळूणजवळ खेर्डी व खेड तालुक्यात लोटेमाळ येथे औद्योगिक क्षेत्रे विकसित होत आहेत. चिपळूण तालुक्यात खेर्डी व पेढांबे येथे काजूच्या बोंडांपासून फेणी हे मद्य तयार करण्याचा उद्योग आहे. गुहागर तालुक्यात परंतु दाभोळजवळ रानवी, अंजनवेल परिसरात एन्‍रॉन या बहुराष्ट्रीय अमेरिकन कंपनीच्या वर्चस्वाखालील दाभोळ पॉवर कंपनीचा विद्युत प्रकल्प उभा राहात आहे.

सागरकिनाऱ्यावरील जिल्हा असल्यामुळे मच्छीमारी हा जिल्ह्यातील महत्त्वाचा उद्योग आहे. अलीकडील काळात मासेमारीसाठी यांत्रिक बोटी व प्रगत तंत्रज्ञानाचा अवलंब वाढत्या प्रमाणावर केला जात आहे. परकीय चलन मिळवून देणाऱ्या ‘सागरकन्या’ कोळंबीची शेती करण्याकडेही जिल्ह्याचा कल वाढता आहे. साहजिकच, मत्स्योत्पादनाशी संबंधीत अनेक उद्योग जिल्ह्यात उभे राहिले आहेत. मत्सोत्पादने हवाबंद डब्यात भरण्याचा उद्योग दाभोळ, हर्णे व रत्नागिरी येथे मोठ्या प्रमाणावर चालतो. माश्यांची भुकटी तयार करण्याचा उद्योग राजापूर तालुक्यात नाटे व रत्नागिरी तालुक्यात जयगड आणि रत्नागिरी येथे चालतो.

रत्नागिरी जिल्ह्यातील खनिज-संपत्ती


जिल्ह्यात जांभा दगड मोठ्या प्रमाणावर सापडतो. या दगडाचा वापर बांधकामासाठी केला जातो. धान्य दळण्यासाठी जी जाती बनविली जातात; ती जाती बनविण्यासाठी वापरला जाणारा ‘कुरुंद’ दगडही जिल्ह्यात सापडतो. जिल्ह्यात मालगुंड ते पूर्णगड या दरम्यान किनारी प्रदेशात इल्मेनाईटचे साठे आढळतात. मंडणगड व दापोली या तालुक्यांमध्ये बॉक्साईटचे साठे आहेत. राजापूर तालुक्यात वाटूळ या गावानजीक ‘शिरगोळा’ नावाचा दगड सापडतो. या दगडापासून रांगोळी तयार करतात.

रत्नागिरी जिल्ह्यातील प्रमुख स्थळे


रत्नागिरी: रत्नागिरी जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण. येथील रत्नदुर्ग हा किल्ला प्रसिद्ध असून या किल्ल्याच्या पायथ्याशी भागेश्वर मंदिर आहे. येथील भगवती बंदर (भाट्ये), दीपगृह व मत्स्यालय ही स्थळे प्रेक्षणीय आहेत. रत्नागिरीजवळच चिखली हे लोकमान्य टिळकांचे जन्मस्थान असल्यामुळे रत्नागिरीस एक आगळेच महत्त्व प्राप्त झाले आहे. १९२४ मध्ये अंदमानच्या तुरुंगामधून सुटका झाल्यानंतरच्या काळात १९३७ पर्यंत रत्नागिरी येथेच स्वातंत्र्यवीर सावरकरांचे वास्तव्य होते. सावरकरांच्या सामाजिक कार्याच्या दृष्टीकोनातून रत्नागिरी हीच त्यांची कर्मभूमी ठरली. १९२९ मध्ये रत्नागिरी येथे त्यांनी उभारलेले पतित पावन मंदिर आजही त्यांच्या सामाजिक कार्याची साक्ष देत उभे आहे. ब्रह्मदेशाचा थिबा राजास जेथे स्थानबद्ध करून ठेवले होते, तो राजवाडा शहरात असून आजही तो थिबा राजवाडा या नावाने ओळखला जातो. रत्नागिरीपासून जवळच मिरजोळे येथे औद्योगिक वसाहत उभी राहिली आहे.

चिपळूण: चिपळूण तालुक्याचे मुख्य ठिकाण. मुंबई-गोवा महामार्गावरील हे शहर वासिष्ठी नदीच्या काठावर वसले आहे. चिपळूणजवळ खेर्डी व लोटेमाळ येथे औद्योगिक वसाहती आहेत.

गुहागर: गुहागर तालुक्याचे मुख्य ठिकाण. येथील नारळ व सुपारी प्रसिद्ध आहे.

गणपतीपुळे: निसर्गरम्य समुद्रकिनारा व विस्तृत पुळण यांमुळे अलीकडील काळात हे स्थळ एक पर्यटनकेंद्र म्हणून झपाट्याने विकसित होत आहे. येथील गणपती मंदिर अनेकांचे श्रद्धास्थान आहे. समुद्रमार्गे रत्नागिरीपासून सुमारे २० किलोमीटर अंतरावर असलेले हे स्थळ रत्नागिरी तालुक्यात मोडते.

भाट्ये: हे स्थळ रत्नागिरी तालुक्यात रत्नागिरी शहराजवळ आहे. येथे कोकण कृषी विद्यापीठांतर्गत नारळ संशोधन केंद्र आहे.

दापोली: दापोली तालुक्याचे मुख्य ठिकाण. कोकण कृषी विद्यापीठाचे मुक्यालय. येथील थंड हवामानमुळे हे स्थळ ‘रत्नागिरी जिल्ह्याचे महाबळेश्वर’ म्हणून ओळखले जाते.

हर्णे: दापोली तालुक्यातील बंदर. सुवर्णदुर्ग हा जलदुर्गही येथेच आहे.

बाणकोट: मंडणगड तालुक्याचे मुख्य ठिकाण. खाडीच्या मुखाशी वसलेले बंदर.

याशिवाय राजापूर (राजापूर तालुक्याचे मुख्य ठिकाण. धोपेश्वर मंदिर. राजापूरची गंगा प्रसिद्ध. गरम पाण्याचा झरा.); लांजे (लांजे तालुक्याचे मुख्य ठिकाण. कृषिविद्यालय.); मिऱ्या (रत्नागिरी तालुक्यातील जहाज बांधणी केंद्र.); शिरगाव (रत्नागिरी तालुक्यात. शेती संशोधन केंद्र.); उन्हाळे (राजापूर तालुक्यात. गरम पाण्याचे झरे.); उन्हवरी (दापोली तालुक्यात. गरम पाण्याचे झरे.); केळशी (दापोली तालुक्यात. याकुबबाबांचा दर्गा.); देवरुख (संगमेश्वर तालुक्याचे मुख्य ठिकाण. मार्लेश्वर मंदिर प्रसिद्ध.); परशुराम (चिपळूण तालुक्यात. डोंगर्वरील परशुराम मंदिर प्रसिद्ध.); पावस (रत्नागिरी तालुक्यात. स्वामी स्वरुपानंदाची समाधी.) ही जिल्ह्यातील महत्त्वाची अन्य स्थळे होत.

रत्नागिरी जिल्ह्यातील वाहतूक


पनवेल-मंगलोर (गोवामार्गे) हा राष्ट्रीय महामार्ग क्रमांक सतरा जिल्ह्यातून जातो. सर्वसाधारणपणे या महामार्गास आपण मुंबई-गोवा महामार्ग म्हणून ओळखतो. चिपळूण, संगमेश्वर, हातखंबा, लांजे, राजापूर ही या महामार्गावरील जिल्ह्यातील प्रमुख स्थळे होत. जिल्ह्यातून कशेडी-घाटमार्गे रायगड जिल्ह्यात, कुंभार्ली घाटातून कऱ्हाड-साताऱ्याकडे तर आंबा घाटातून कोल्हापूरकडे जाणारे रस्ते आहेत.

कोकण रेल्वे प्रकल्पांर्तगत रोहा ते चिपळुण, चिपळूण ते रत्नागिरी व रत्नागिरी ते सावंतवाडी हे लोहमार्ग पूर्ण होऊन वाहतूकीस खुले झाले आहेत. कोकण रेल्वे प्रकल्पातंर्गत खोदण्यात आलेला रत्नागिरीजवळचा (कुरबुडे येथील) सुमारे साडेसहा किलोमीटर लांबीचा बोगदा बहुधा आशियातील सर्वाधिक लांबीचा बोगदा ठरावा.


राजापूर खाडीच्या पलिकडे टेकडीवर राजापूर गंगेचे स्थान आहे. राजापूरची ही गंगा तीन-चार वर्षांनी भू-पृष्ठावर अवतीर्ण होऊन सभोवतालच्या कुंडामधून वाहू लागते.


मराठीमाती डॉट कॉम संपादक मंडळ
२००२ । मराठीमाती डॉट कॉम । पुणे
संपादक मंडळाद्वारे विविध विभागांतील साहित्याचे संपादन, पुनर्लेखन आणि संदर्भासहित नवीन लेखन केले जाते.

अभिप्राय

नाव

अ रा कुलकर्णी,1,अ ल खाडे,2,अ ज्ञा पुराणिक,1,अंकित भास्कर,1,अंजली भाबट-जाधव,1,अंधश्रद्धेच्या कविता,5,अकोला,1,अजय दिवटे,1,अजित पाटणकर,18,अनंत दळवी,1,अनंत फंदी,1,अनंत भावे,1,अनिकेत येमेकर,2,अनिकेत शिंदे,1,अनिल गोसावी,2,अनिल भारती,1,अनिल वल्टे,8,अनुभव कथन,19,अनुरथ गोरे,1,अनुराधा पाटील,1,अनुराधा फाटक,39,अनुवादित कविता,1,अपर्णा तांबे,7,अब्राहम लिंकन,2,अभंग,6,अभिजित गायकवाड,1,अभिजीत टिळक,2,अभिव्यक्ती,1386,अभिषेक कातकडे,5,अभिषेक घुगे,1,अमन मुंजेकर,7,अमरश्री वाघ,2,अमरावती,1,अमित पडळकर,4,अमित पवार,1,अमित बाविस्कर,3,अमित सुतार,1,अमुक-धमुक,1,अमृत जोशी,1,अमृता शेठ,1,अमोल कोल्हे,1,अमोल तांबे,1,अमोल देशमुख,1,अमोल बारई,7,अमोल वाघमारे,1,अमोल सराफ,2,अरविंद जामखेडकर,1,अरविंद थगनारे,5,अरुण कोलटकर,1,अरुण म्हात्रे,1,अर्चना कुळकर्णी,1,अर्चना डुबल,2,अर्जुन फड,3,अर्थनीति,3,अल्केश जाधव,1,अविनाश धर्माधिकारी,2,अशोक थोरात,1,अशोक रानडे,1,अश्विनी तातेकर-देशपांडे,1,अश्विनी तासगांवकर,2,अस्मिता मेश्राम-काणेकर,7,अहमदनगर,1,अक्षय वाटवे,1,अक्षरमंच,1132,आईच्या कविता,29,आईस्क्रीम,3,आकाश पवार,2,आकाश भुरसे,8,आज,6,आजीच्या कविता,1,आठवणींच्या कविता,18,आतले-बाहेरचे,3,आतिश कविता लक्ष्मण,1,आत्मविश्वासाच्या कविता,15,आदर्श कामिरे,4,आदित्य कदम,1,आदेश ताजणे,8,आनंद दांदळे,8,आनंद प्रभु,1,आनंदाच्या कविता,26,आमट्या सार कढी,18,आर समीर,1,आरती गांगण,2,आरती शिंदे,4,आरत्या,82,आरोग्य,21,आशा गवाणकर,1,आशिष खरात-पाटील,1,आशिष चोले,1,इंदिरा गांधी,1,इंदिरा संत,6,इंद्रजित नाझरे,26,इंद्रजीत भालेराव,1,इतिहास,281,इलाही जमादार,1,इसापनीती कथा,48,उत्तम कोळगावकर,2,उदय दुदवडकर,1,उन्मेष इनामदार,1,उपवासाचे पदार्थ,15,उमा पाटील,1,उमेश कानतोडे,1,उमेश कुंभार,14,उमेश चौधरी,1,उस्मानाबाद,1,ऋग्वेदा विश्वासराव,5,ऋचा पिंपळसकर,10,ऋचा मुळे,18,ऋषिकेश शिरनाथ,2,ऋषीकेश कालोकार,2,ए श्री मोरवंचीकर,1,एच एन फडणीस,1,एप्रिल,30,एम व्ही नामजोशी,1,एहतेशाम देशमुख,2,ऐतिहासिक स्थळे,2,ऑक्टोबर,31,ऑगस्ट,31,ऑडिओ कविता,15,ऑडिओ बुक,1,ओंकार चिटणीस,1,ओम ढाके,8,ओमकार खापे,1,ओशो,1,औरंगाबाद,1,कपिल घोलप,12,करण विधाते,1,करमणूक,72,कर्क मुलांची नावे,1,कल्पना देसाई,1,कल्याण इनामदार,1,कविता शिंगोटे,1,कवितासंग्रह,280,कवी अनिल,1,कवी ग्रेस,4,कवी बी,1,काजल पवार,1,कार्यक्रम,12,कार्ल खंडाळावाला,1,कालिंदी कवी,2,काशिराम खरडे,1,कि का चौधरी,1,किरण कामंत,1,किल्ले,97,किल्ल्यांचे फोटो,5,किशोर चलाख,6,किशोर पवार,1,कुठेतरी-काहीतरी,3,कुणाल खाडे,3,कुणाल लोंढे,1,कुसुमाग्रज,9,कृष्णकेशव,1,कृष्णाच्या आरत्या,5,के के दाते,1,के तुषार,8,के नारखेडे,2,केदार कुबडे,40,केदार नामदास,1,केदार मेहेंदळे,1,केशव मेश्राम,1,केशवकुमार,2,केशवसुत,5,कोल्हापूर,1,कोशिंबीर सलाड रायते,14,कौशल इनामदार,1,खंडोबाची स्थाने,2,खंडोबाच्या आरत्या,2,खरगपूर,1,ग दि माडगूळकर,6,ग ल ठोकळ,3,ग ह पाटील,4,गंगाधर गाडगीळ,1,गझलसंग्रह,1,गडचिरोली,1,गणपतीच्या आरत्या,5,गणपतीच्या गोष्टी,24,गणेश कुडे,2,गणेश तरतरे,20,गणेश निदानकर,1,गणेश पाटील,1,गणेश भुसारी,1,गण्याचे विनोद,1,गाडगे बाबा,1,गायत्री सोनजे,5,गावाकडच्या कविता,14,गुरुदत्त पोतदार,2,गुरूच्या आरत्या,2,गुलझार काझी,1,गो कृ कान्हेरे,1,गो गं लिमये,1,गोकुळ कुंभार,13,गोड पदार्थ,55,गोपीनाथ,2,गोविंद,1,गोविंदाग्रज,1,गौतम जगताप,1,गौरांग पुणतांबेकर,1,घरचा वैद्य,2,घाट,1,चंद्रकांत जगावकर,1,चंद्रपूर,1,चटण्या,3,चातुर्य कथा,6,चित्रपट समीक्षा,1,चैतन्य म्हस्के,1,चैत्राली इंगळे,2,जयश्री चुरी,1,जयश्री मोहिते,1,जवाहरलाल नेहरू,1,जळगाव,1,जाई नाईक,1,जानेवारी,31,जालना,1,जितेश दळवी,1,जिल्हे,31,जीवनशैली,432,जुलै,31,जून,30,ज्योती किरतकुडवे,1,ज्योती मालुसरे,1,टीझर्स,1,ट्रेलर्स,3,ठाणे,2,डिसेंबर,31,डॉ मानसी राजाध्यक्ष,1,डॉ. दिलीप धैसास,1,तनवीर सिद्दिकी,1,तन्मय धसकट,1,तरुणाईच्या कविता,7,तिच्या कविता,63,तुकाराम गाथा,4,तुकाराम धांडे,1,तुतेश रिंगे,1,तेजश्री कांबळे-शिंदे,4,तेजस्विनी देसाई,1,दत्ता हलसगीकर,2,दत्ताच्या आरत्या,5,दत्तात्रय भोसले,1,दत्तो तुळजापूरकर,1,दया पवार,1,दर्शन जोशी,2,दर्शन शेळके,1,दशरथ मांझी,1,दादासाहेब गवते,1,दामोदर कारे,1,दिनदर्शिका,366,दिनविशेष,366,दिनेश बोकडे,1,दिनेश लव्हाळे,1,दिनेश हंचाटे,1,दिपक शिंदे,2,दिपाली गणोरे,1,दिवाळी फराळ,26,दीपा दामले,1,दीप्तीदेवेंद्र,1,दुःखाच्या कविता,76,दुर्गेश साठवणे,1,देवीच्या आरत्या,3,देशभक्तीपर कविता,3,धनंजय सायरे,1,धनराज बाविस्कर,71,धनश्री घाणेकर,1,धार्मिक स्थळे,1,धुळे,1,धोंडोपंत मानवतकर,12,नमिता प्रशांत,1,नलिनी तळपदे,1,ना के बेहेरे,1,ना घ देशपांडे,4,ना धों महानोर,3,ना वा टिळक,1,नांदेड,1,नागपूर,1,नारायण शुक्ल,1,नारायण सुर्वे,2,नाशिक,1,नासीर संदे,1,निखिल पवार,3,नितीन चंद्रकांत देसाई,1,निमित्त,4,निराकाराच्या कविता,16,निवडक,9,निसर्ग कविता,37,निसर्ग चाटे,2,निळू फुले,1,नृसिंहाच्या आरत्या,1,नोव्हेंबर,30,न्याहारी,50,पथ्यकर पदार्थ,2,पद्मा गोळे,4,परभणी,1,पराग काळुखे,1,पर्यटन स्थळे,1,पल्लवी माने,1,पवन कुसुंदल,2,पांडुरंग वाघमोडे,3,पाककला,322,पाककृती व्हिडिओ,15,पालकत्व,7,पावसाच्या कविता,40,पी के देवी,1,पु ल देशपांडे,9,पु शि रेगे,1,पुंडलिक आंबटकर,4,पुडिंग,10,पुणे,15,पुरुषोत्तम जोशी,1,पुरुषोत्तम पाटील,1,पुर्वा देसाई,2,पूजा काशिद,1,पूजा चव्हाण,1,पूनम राखेचा,1,पोस्टर्स,5,पोळी भाकरी,27,पौष्टिक पदार्थ,20,प्र श्री जाधव,12,प्रकाश पाटील,1,प्रजोत कुलकर्णी,1,प्रतिक बळी,1,प्रतिभा जोजारे,1,प्रतिमा इंगोले,1,प्रतिक्षा जोशी,1,प्रदिप कासुर्डे,1,प्रफुल्ल चिकेरूर,10,प्रभाकर महाजन,1,प्रभाकर लोंढे,3,प्रवास वर्णन,1,प्रवासाच्या कविता,11,प्रविण पावडे,15,प्रवीण दवणे,1,प्रवीण राणे,1,प्रशांतकुमार मोहिते,2,प्रसन्न घैसास,2,प्रज्ञा वझे,2,प्रज्ञा वझे-घारपुरे,10,प्राजक्ता गव्हाणे,1,प्रितफुल प्रित,1,प्रिती चव्हाण,27,प्रिया जोशी,1,प्रियांका न्यायाधीश,3,प्रेम कविता,97,प्रेरणादायी कविता,17,फ मुं शिंदे,3,फादर स्टीफन्स,1,फेब्रुवारी,29,फोटो गॅलरी,11,फ्रॉय निस्सेन,1,बहिणाबाई चौधरी,6,बा भ बोरकर,8,बा सी मर्ढेकर,6,बातम्या,11,बाबा आमटे,1,बाबाच्या कविता,10,बाबासाहेब आंबेड,1,बायकोच्या कविता,5,बालकविता,14,बालकवी,9,बाळाची मराठी नावे,1,बाळासाहेब गवाणी-पाटील,21,बिपीनचंद्र नेवे,1,बी अरुणाचलाम्‌,1,बी रघुनाथ,1,बीड,1,बुलढाणा,1,बेकिंग,9,बेहराम कॉन्ट्रॅक्टर,1,भंडारा,1,भक्ती कविता,23,भक्ती रावनंग,1,भरत माळी,2,भा दा पाळंदे,1,भा रा तांबे,7,भा वें शेट्टी,1,भाग्यवेध,1,भाज्या,29,भाताचे प्रकार,16,भानुदास,1,भानुदास धोत्रे,1,भावनांची वादळे,1,भुषण राऊत,1,भूगोल,1,भूमी जोशी,1,म म देशपांडे,1,मं वि राजाध्यक्ष,1,मंगला गोखले,1,मंगळागौरीच्या आरत्या,2,मंगेश कळसे,9,मंगेश पाडगांवकर,5,मंजुषा कुलकर्णी,2,मंदिरांचे फोटो,3,मंदिरे,4,मधल्या वेळेचे पदार्थ,41,मधुकर आरकडे,1,मधुकर जोशी,1,मधुसूदन कालेलकर,2,मनमोहन नातू,3,मनाचे श्लोक,205,मनिषा दिवेकर,3,मनिषा फलके,1,मनोज शिरसाठ,9,मराठी,1,मराठी उखाणे,2,मराठी कथा,107,मराठी कविता,1173,मराठी कवी,3,मराठी कोट्स,4,मराठी गझल,30,मराठी गाणी,2,मराठी गोष्टी,67,मराठी चारोळी,42,मराठी चित्रपट,19,मराठी टिव्ही,53,मराठी नाटक,1,मराठी पुस्तके,7,मराठी प्रेम कथा,23,मराठी भयकथा,44,मराठी मालिका,20,मराठी रहस्य कथा,2,मराठी लेख,48,मराठी विनोद,1,मराठी साहित्य,288,मराठी साहित्यिक,2,मराठी सुविचार,2,मराठीप्रेमी पालक महासंमेलन,5,मराठीमाती,145,मसाले,12,महात्मा गांधी,8,महात्मा फुले,1,महाराष्ट्र,307,महाराष्ट्र फोटो,11,महाराष्ट्राचा इतिहास,32,महाराष्ट्रीय पदार्थ,22,महालक्ष्मीच्या आरत्या,2,महेंद्र म्हस्के,1,महेश जाधव,3,महेश बिऱ्हाडे,9,मांसाहारी पदार्थ,17,माझं मत,4,माझा बालमित्र,88,मातीतले कोहिनूर,19,माधव ज्यूलियन,6,माधव मनोहर,1,माधवानुज,3,मानसी सुरज,1,मारुतीच्या आरत्या,2,मार्च,31,मिलिंद खांडवे,1,मीना तालीम,1,मुंबई,12,मुंबई उपनगर,1,मुकुंद भालेराव,1,मुकुंद शिंत्रे,35,मुक्ता चैतन्य,1,मुलांची नावे,1,मुलाखती,1,मे,31,मैत्रीच्या कविता,8,मोहिनी उत्तर्डे,2,यवतमाळ,1,यशपाल कांबळे,4,यशवंत दंडगव्हाळ,25,यादव सिंगनजुडे,2,योगा,1,योगेश कर्डिले,6,योगेश सोनवणे,2,रंगपंचमी,1,रंजना बाजी,1,रजनी जोगळेकर,5,रत्नागिरी,1,रविंद्र गाडबैल,1,रविकिरण पराडकर,1,रवींद्र भट,1,रा अ काळेले,1,रा देव,1,रागिनी पवार,1,राजकारण,2,राजकीय कविता,12,राजकुमार शिंगे,1,राजेंद्र भोईर,1,राजेश पोफारे,1,राजेश्वर टोणे,3,राम मोरे,1,रामकृष्ण जोशी,2,रामचंद्राच्या आरत्या,5,रायगड,1,राहुल अहिरे,3,रुपेश सावंत,1,रेश्मा जोशी,2,रेश्मा विशे,1,रोहित काळे,7,रोहित साठे,15,लघुपट,3,लता मंगेशकर,2,लहुजी साळवे,1,लक्ष्मण अहिरे,2,लक्ष्मीकांत तांबोळी,2,लातूर,1,लिलेश्वर खैरनार,2,लीना पांढरे,1,लीलावती भागवत,1,लोकमान्य टिळक,3,लोणची,9,वंदना विटणकर,2,वर्धा,1,वसंत बापट,12,वसंत साठे,1,वसंत सावंत,1,वा गो मायदेव,1,वा ना आंधळे,1,वा भा पाठक,2,वा रा कांत,3,वात्रटिका,2,वादळे झेलतांना,2,वामन निंबाळकर,1,वासुदेव कामथ,1,वाळवणाचे पदार्थ,6,वि दा सावरकर,3,वि भि कोलते,1,वि म कुलकर्णी,5,वि स खांडेकर,1,विंदा करंदीकर,8,विक्रम खराडे,1,विचारधन,215,विजय पाटील,1,विजया जहागीरदार,1,विजया वाड,2,विजया संगवई,1,विठ्ठल वाघ,3,विठ्ठलाच्या आरत्या,5,विद्या कुडवे,4,विद्या जगताप,2,विद्याधर करंदीकर,1,विनायक मुळम,1,विरह कविता,58,विराज काटदरे,1,विलास डोईफोडे,5,विवेक जोशी,3,विशाल शिंदे,1,विशेष,12,विष्णूच्या आरत्या,4,विज्ञान तंत्रज्ञान,2,वृषाली सुनगार-करपे,1,वेदांत कोकड,1,वैभव गव्हाळे,1,वैभव सकुंडे,1,वैशाली झोपे,1,वैशाली नलावडे,1,व्यंगचित्रे,17,व्रत-वैकल्ये,1,व्हिडिओ,13,शंकर रामाणी,1,शंकर विटणकर,1,शंकर वैद्य,1,शंकराच्या आरत्या,4,शरणकुमार लिंबाळे,1,शशांक रांगणेकर,1,शशिकांत शिंदे,1,शां शं रेगे,1,शांततेच्या कविता,9,शांता शेळके,11,शांताराम आठवले,1,शाम जोशी,1,शारदा सावंत,4,शाळेचा डबा,15,शाळेच्या कविता,11,शितल सरोदे,1,शिरीष पै,1,शिरीष महाशब्दे,8,शिल्पा इनामदार-आर्ते,1,शिवाजी महाराज,7,शिक्षकांवर कविता,4,शुभम बंबाळ,2,शुभम सुपने,2,शेतकर्‍याच्या कविता,14,शेती,1,शेषाद्री नाईक,1,शैलेश सोनार,1,श्याम खांबेकर,1,श्रद्धा नामजोशी,9,श्रावणातल्या कहाण्या,27,श्री दि इनामदार,1,श्री बा रानडे,1,श्रीकृष्ण पंडित,1,श्रीकृष्ण पोवळे,1,श्रीधर रानडे,2,श्रीधर शनवारे,1,श्रीनिवास खळे,1,श्रीपाद कोल्हटकर,1,श्रीरंग गोरे,1,श्रुती चव्हाण,1,संघर्षाच्या कविता,33,संजय उपाध्ये,1,संजय डोंगरे,1,संजय पाटील,1,संजय बनसोडे,2,संजय शिंदे,1,संजय शिवरकर,5,संजय सावंत,1,संजीवनी मराठे,3,संत एकनाथ,1,संत चोखामेळा,1,संत जनाबाई,1,संत तुकडोजी महाराज,2,संत तुकाराम,8,संत नामदेव,3,संत ज्ञानेश्वर,6,संतोष जळूकर,1,संतोष झोंड,1,संतोष सेलुकर,30,संदिप खुरुद,5,संदीपकुमार खुरुद,1,संदेश ढगे,39,संध्या भगत,1,संपादक मंडळ,1,संपादकीय,11,संपादकीय व्यंगचित्रे,2,संस्कार,2,संस्कृती,133,सई कौस्तुभ,1,सचिन पोटे,12,सचिन माळी,1,सण-उत्सव,22,सणासुदीचे पदार्थ,32,सतिश चौधरी,1,सतीश काळसेकर,1,सदानंद रेगे,2,सदाशिव गायकवाड,2,सदाशिव माळी,1,सनी आडेकर,10,सप्टेंबर,30,समर्थ रामदास,206,समर्पण,8,सरबते शीतपेये,8,सरयु दोशी,1,सरला देवधर,1,सरिता पदकी,3,सरोजिनी बाबर,1,सलीम रंगरेज,8,सविता कुंजिर,1,सांगली,1,सागर बनगर,1,सागर बाबानगर,1,सातारा,1,साने गुरुजी,5,सामाजिक कविता,113,सामान्य ज्ञान,8,सायली कुलकर्णी,7,साहित्य सेतू,1,साक्षी खडकीकर,9,साक्षी यादव,1,सिंधुदुर्ग,1,सिद्धी भालेराव,1,सिमा लिंगायत-कुलकर्णी,3,सुदेश इंगळे,24,सुधाकर राठोड,1,सुनिल नागवे,1,सुनिल नेटके,1,सुनील गाडगीळ,1,सुभाष कटकदौंड,2,सुमती इनामदार,1,सुमित्र माडगूळकर,1,सुरज दळवी,1,सुरज दुतोंडे,1,सुरज पवार,1,सुरेश भट,2,सुरेश सावंत,2,सुशील दळवी,1,सुशीला मराठे,1,सुहास बोकरे,6,सैनिकांच्या कविता,4,सैरसपाटा,128,सोपानदेव चौधरी,1,सोमकांत दडमल,1,सोलापूर,1,सौरभ सावंत,1,स्तोत्रे,2,स्नेहा कुंभार,1,स्फुटलेखन,4,स्फूर्ती गीत,1,स्माईल गेडाम,4,स्वप्ना पाटकर,1,स्वप्नाली अभंग,5,स्वप्नील जांभळे,2,स्वाती काळे,1,स्वाती खंदारे,320,स्वाती गच्चे,1,स्वाती दळवी,9,स्वाती नामजोशी,31,स्वाती पाटील,1,स्वाती वक्ते,2,ह मुलांची नावे,1,हमार्टिक समा,1,हरितालिकेच्या आरत्या,1,हर्षद खंदारे,42,हर्षद माने,1,हर्षदा जोशी,3,हर्षवर्धन घाटे,2,हर्षाली कर्वे,2,हसनैन आकिब,3,हितेशकुमार ठाकूर,1,हिरवळ,1,हेमंत जोगळेकर,1,हेमंत देसाई,1,हेमंत सावळे,1,हेमा चिटगोपकर,8,होळी,5,ज्ञानदा आसोलकर,1,ज्ञानदेवाच्या आरत्या,2,marathimati,1,
ltr
item
मराठीमाती । माझ्या मातीचे गायन: रत्नागिरी जिल्हा (महाराष्ट्र)
रत्नागिरी जिल्हा (महाराष्ट्र)
रत्नागिरी जिल्हा - [Detailed Information and Photos of Ratnagiri District] रत्नागिरी जिल्ह्याबद्दल संपुर्ण माहिती आणि छायाचित्रे.
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEheZxB_pXFxOjiDaR2UcjUw8Mtjtpyj5rACOpBbfYhBNls4CrDQXJET3Os8zp4IoUfuu7waK8sZNm_Bw6BqCr2bs1DjTzekcYZEr8wx2ZncSCRRBHDng8rpV9vm-RGvlgcrcgKHxO9AO1kWeDTSfE94P_usLYDyZeTKTm5NDT51XEUjBGl3Hh7FnRcfJQ/s1600-rw/ratnagiri-district.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEheZxB_pXFxOjiDaR2UcjUw8Mtjtpyj5rACOpBbfYhBNls4CrDQXJET3Os8zp4IoUfuu7waK8sZNm_Bw6BqCr2bs1DjTzekcYZEr8wx2ZncSCRRBHDng8rpV9vm-RGvlgcrcgKHxO9AO1kWeDTSfE94P_usLYDyZeTKTm5NDT51XEUjBGl3Hh7FnRcfJQ/s72-c-rw/ratnagiri-district.jpg
मराठीमाती । माझ्या मातीचे गायन
https://www.marathimati.com/2022/09/ratnagiri-district.html
https://www.marathimati.com/
https://www.marathimati.com/
https://www.marathimati.com/2022/09/ratnagiri-district.html
true
2079427118266147504
UTF-8
सर्व पोस्ट लोड केल्या आहेत कोणत्याही पोस्ट आढळल्या नाहीत सर्व पहा अधिक वाचा उत्तर द्या उत्तर रद्द करा हटवा द्वारे स्वगृह पाने पाने सर्व पहा तुमच्यासाठी सुचवलेले विभाग संग्रह शोधा सर्व पोस्ट आपल्या विनंतीसह कोणतीही पोस्ट जुळणी आढळली नाही स्वगृहाकडे रविवार सोमवार मंगळवार बुधवार गुरुवार शुक्रवार शनिवार रवी सोम मंगळ बुध गुरु शुक्र शनी जानेवारी फेब्रुवारी मार्च एप्रिल मे जून जुलै ऑगस्ट सप्टेंबर ऑक्टोबर नोव्हेंबर डिसेंबर जाने फेब्रु मार्च एप्रि मे जून जुलै ऑग सप्टें ऑक्टो नोव्हें डिसें आत्ताच १ मिनिटापूर्वी $$1$$ मिनिटांपूर्वी १ तासापूर्वी $$1$$ तासांपूर्वी काल $$1$$ दिवसांपूर्वी $$1$$ आठवड्यांपूर्वी ५ आठवड्यांपेक्षा अधिक पूर्वी अनुयायी अनुसरण करा हे दर्जेदार साहित्य अवरोधीत केले आहे १: सामायिक करा २: सामायिक केलेल्या दुव्यावर क्लिक करून वाचा सर्व कोड कॉपी करा सर्व कोड कॉपी करा सर्व कोड आपल्या क्लिपबोर्डवर कॉपी केला आहे Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy विषय सूची