Loading ...
/* Dont copy */

महिलांचे विकास प्रक्रियेतील वाढते योगदान

महिलांचे विकास प्रक्रियेतील वाढते योगदान - [Mahilanche Yogdan] महिला सर्व क्षेत्रात भविष्यकाळ विकासाकडे नेण्यासाठी भगिरथ प्रयत्न करीत आहे.

महिलांचे विकास प्रक्रियेतील वाढते योगदान | Mahilanche Vikas Prakriyetil Vadhate Yogdan

महिला सर्व क्षेत्रात भविष्यकाळ विकासाकडे नेण्यासाठी भगिरथ प्रयत्न करीत आहे


महिलांचे विकास प्रक्रियेतील वाढते योगदान

कपाळावर ठसठसीत कुंकू, व्यवस्थित नेसलेले नववार लुगडे, केसांचा अंबाडा असे भारदस्त व्यक्तिमत्व असलेल्या सगुणा मावशी. रोज सकाळी ताजी - ताजी भाजी घेऊन, सगुणा मावशी भाजी विक्रीला निघतात. दुपारपर्यंत परत येऊन घरातील कामासाठी तयार.



स्वतःचा संसार सांभाळून, संसाराचा बराच आर्थिक भार उचलुन सगुणा मावशीने आपल्या मुलांना शिकवून परदेशात पाठविले. उच्च शिक्षण घेऊन कंपनीत अधिकार पदावर मुलं आहेत. सगुणा मावशीची ही विकासाची वाट नव्हे का? अशा कितीतरी सगुणा... प्रतिकूल परिस्थितीत विकासाची वाट चोखळणार्‍या.

भरजरी साडीचा पदर सावरत, नाजुक पावले टाकत बंधनाची लक्ष्मणरेषा न ओलांडणारी रूढी परंपरेत राहणारी स्त्री आज कालबाहय झाली आहे.

सृष्टीचा समतोल राखावा म्हणून विधात्याने स्त्री - पुरूष अशी निर्मिती केली. प्रेम, भक्ती, शक्ती, वात्सल, दातृत्व, श्रध्दा, संस्कार आणि शील या अष्टगुणांचे सामर्थ्य असलेली अष्टभुजा म्हणजे स्त्री शक्ती.

आदिकाळापासुन आजपर्यंत स्त्रीच्या उपजत व कुशाग्र बुध्दीने पुरूषाला वेळप्रसंगी मार्गदर्शन केले शिवाय चातुर्य व कौशल्याने आपले वेगळे अस्तित्व सिध्द केले.

पुराणकाळातील मैत्रयी, संपत्तीच्या वाटपाच्यावेळी ‍याज्ञवल्क्यास म्हणते, या संपत्तीला घेऊन काय करू? मला अमरत्व देणारं ज्ञान तुमच्या जवळ आहे त्या ज्ञानाची संपत्ती मला दया.

याच याज्ञवल्क्यास निरूत्तर करणारी गार्गी, ज्ञानाने सपंन्न असणारी घोषा, लोपामुद्रा या विदुशी होऊन गेल्या त्यांची ज्ञानाची जिज्ञासा हा आदर्श आहे.

महाभारतातील तेजस्विनी शंकुतला, अत्यंत बुध्दीमान, स्वाभिमानी असलेली द्रौपदी, रामायणातील सीता, तारा, मंदोदरी या सर्व स्त्रिया यांनी त्यांच्या काळामध्ये आपला वेगळा ठसा उमटवला आहे. भारतासारख्या समृद्ध, संपन्न देशाला अधिक समृद्ध, बलशाली करण्यात आपले योगदान दिले आहे. आजच्या पिढीसाठी सामर्थ्य, संयमाची शिकवणच यांच्या चारित्रातुन मिळते.

स्वातंत्र्य काळातही स्त्रियांचा मोठया प्रमाणात सहभाग होता. जीजाबाई, झाशीची राणी लक्ष्मीबाई, चांदबीबी, अहिल्याबाई होळकर यांनी स्वातंत्र्यासाठी लढा दिला. आपल्या प्राणाची आहूती दिली तर उत्तम राज्यकारभार सांभाळला. स्वातंत्र्य लढयाबरोबर स्वातंत्र्यपुर्व काळापासुन महाराष्ट्राला पुरोगामी चळवळीची धुरा मिळाली आहे. क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले यांच्या सारखी महान कर्तुत्ववान स्त्री इथे जन्माला आली आणि स्त्रियांना शिक्षणाचे दारे उघडून दिली. शिक्षणाचा वसा घेणार्‍या डॉ. आनंदीबाई जोशी, संतांमध्ये श्रेष्ट असणार्‍या मुक्ताबाई, जनाबाई, कवी मनाचा ठसा उमटवणार्‍या, वास्तव जीवनाचे दर्शन घडविणार्‍या बहिणाबाई चौधरी या सर्वांचा समृध्द असा वारसा महाराष्ट्राला लाभला आहे.

आज एकविसाव्या शतकाच्या उंबरठयावर उभे राहून मागे वळून पाहताना, सिंहावलोकन करताना असे लक्षात येते की, स्त्रियांच्या समृध्दीचा एवढा मोठा वारसा असताना पुरूष प्रधान संस्कृतीने तिला साखळदंडात जखडून टाकण्याचा प्रयत्न केला परंतु फिनिक्स पक्षाने जशी राखेतुन भरारी घेतली, त्याप्रमाणे अनेक अडचणीतुन, प्रतिकुल परिस्थितीतुन आपल्या कर्तृत्वाचा ठसा उमटवत पुरूषाच्या बरोबरीने स्त्रिया अनेक क्षेत्रात धडाडीने कार्यरत आहेत.

राजकारणात भारताच्या पहिल्या पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांच्यापासुन माजी राष्ट्रपती असणार्‍या माननीय राष्ट्रपती प्रतिभाताई पाटील यांनी राजकारणातील महिलांचा सक्रिय सहभाग दाखवुन दिला आहे.

पोलिस मध्ये अधिकारपदावर असताना उल्लेखनीय काम करणार्‍या किरण बेदी, अंतराळात जाऊन अजरामर झालेली कल्पना चावला, क्रिकेटपासुन कुस्ती व नेमबाजी सर्व क्षेत्रात आपले कर्तुत्व महिलांनी सिध्द केले आहे. देशाची आण - बाण - शान राखली आहे.

स्त्रियांना दुहिता, विनिता म्हटले आहे. शेतीचा शोध लावणारीही स्त्रीच. स्त्री ही उपजतच उद्योजक असते. योजकता, उपक्रमशीलता आणि संयोजकता यांचा त्रिवेणी संगम म्हणजे उद्योजकता. हा संगम ज्या व्यक्तीत झालेला आढळतो ती व्यक्ती म्हणजे उद्योजक. कुटूंब सांभाळायचे म्हणजे योजकता, दररोज नविन भाजी, घराचे व्यवस्थापन म्हणजे उपक्रमशीलता, महिनाभराचे सामान भरणे, दळण संपण्याच्या आत दळून आणणे, मुलांना, नवर्‍याला वेळेवर शाळेत, कार्यालयात कामाला जेवण घालुन डब्बा घेऊन पाठवणे ही संयोजकता, एवढे सगळे करून जर ती स्त्री अर्थाजन करणारी असेल तर तिथेही आपली भूमिका यशस्वीपणे पार पाडणारी आजची महिला आहे की नाही, या तीनही गुणांचा संगम आजच्या महिलेमध्ये.

महाराष्ट्रात सध्या एक लाख दहा हजार राजपत्रित अधिकारी आहेत. त्यापैकी अकरा हजार महिला अधिकारी आहेत. महिलांमध्ये उद्योगशीलता निर्माण करण्याचे श्रेय ज्या व्यक्तीकडे जातं त्या व्यक्ती म्हणजे मिनल मोहडीकर. गेली वीस वर्ष ‘आम्ही उद्योगिनी’ या ट्रस्टच्या माध्यमातुन मिनलताई महिलांसाठी काम करीत आहेत. शहरी आणि ग्रामीण भागातुन नव्या उद्योगिनी तयार करून त्यांच्या उद्योगाच्या माध्यमातुन रोजगार निर्मिती चे काम त्या करत आहेत. गुजरात मध्ये ‘सेवा’ या संस्थेच्या माध्यमातुन काम करणार्‍या इला भट्ट, मुबंईच्या ‘अन्नपुर्णा’ संस्थेच्या प्रेमा पुरव, कुटूंब सखीच्या वंदना नवलकर, किंवा उसतोड कामगारांचा म्हणुन ओळखला जाणारा बीड जिल्हा या जिल्हातील अंबाजोगाई येथील डॉ. शैला लोहिया यांची मनस्विनी, औरंगाबाद सारख्या मेट्रो सिटीत दिलासाच्या निर्मिती उद्योगाच्या माध्यमातुन बचत गटांच्या उत्पादनाला बाजारपेठ मिळवून देणार्‍या डॉ. अनघा पाटील अशी कितीतरी जिवंत उदाहरणे देता येतील जे महिलांना स्वावलंबनाची धडे देणार्‍या, त्यांची अस्मिता जागविणार्‍या, अस्तित्व सिद्ध करायला लावणार्‍यांना त्यांचे अधिकार मिळवून देत आहेत.

स्वकर्तुत्वाने जगाला शिकवण देऊन सुसंस्कारातुन निश्चितपणे उद्याचा महाराष्ट्र समृध्द होणार आहे. आज महिलांच्या हातात स्वयं सहायता बचतगटाच्या माध्यमातुन नवी शक्ती आली आहे. आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करणार्‍या बचतगटातुन महिलांचा आत्मविश्वास वाढत आहे. सध्या महाराष्ट्रात अडीच लाख बचत गट आहेत. यातुन अनेक छोटे - छोटे उद्योग उभे राहत आहेत. अनेक संस्था, संघटना यासाठी कार्य करीत आहेत. नाबार्ड या शासकिय यंत्रणेचीही मोठी मदत बचतगटांना होत आहे. जरी मुलीला जन्माला येण्यापासुन, गर्भावस्थेपासुन संघर्ष करावा लागत आहे तरी आशेचा किरणही आपली वाट पाहत आहे.

“ओझं अंधाराचं आता झालं बाई हलकं
मुकेपणाला मिळे वाचा... झालं काळीज बोलकं
नाही आता एकटी... दुजं माहेर गावात
मिळून सार्‍याजणी आम्ही... गाऊ प्रकाशाचं गीत”

या संघर्षातुन अस्तित्व टिकवत उज्वल भविष्य काळावर नजर ठेवत समृध्द महाराष्ट्राच्या विकासाचं स्वप्न आजच्या तेजस्विनींच्या नजरेत आहे. त्याचं ध्येय पुर्तीसाठी आत्मविश्वासाने एकेक पाऊल पुढे टाकत आहे.

मग ती कुटूंब स्वामिनी, उद्योग स्वामिनी, राजकारणी, समाजकारीणी, अर्थकारीणी असो, सर्व क्षेत्रात ती भविष्यकाळ विकासाकडे नेण्यासाठी भगिरथ प्रयत्न करीत आहे. तिचे विकासप्रक्रियेतील योगदान उल्लेखनीय आहे. आदरणीय जयप्रकाशजी नारायण यांचे वाक्य हेच सांगुन जाते, ‘नारी के सहयोग बीना हर बदलाव अधुरा है!’

- प्रतिभा जोजारे

अभिप्राय

नाव

अ रा कुलकर्णी,1,अ ल खाडे,2,अ ज्ञा पुराणिक,1,अंकित भास्कर,1,अंजली भाबट-जाधव,1,अंधश्रद्धेच्या कविता,5,अकोला,1,अजय दिवटे,1,अजित पाटणकर,18,अनंत दळवी,1,अनंत फंदी,1,अनंत भावे,1,अनिकेत येमेकर,2,अनिकेत शिंदे,1,अनिल गोसावी,2,अनिल भारती,1,अनिल वल्टे,8,अनुभव कथन,19,अनुरथ गोरे,1,अनुराधा पाटील,1,अनुराधा फाटक,39,अनुवादित कविता,1,अपर्णा तांबे,7,अब्राहम लिंकन,2,अभंग,6,अभिजित गायकवाड,1,अभिजीत टिळक,2,अभिव्यक्ती,1386,अभिषेक कातकडे,5,अभिषेक घुगे,1,अमन मुंजेकर,7,अमरश्री वाघ,2,अमरावती,1,अमित पडळकर,4,अमित पवार,1,अमित बाविस्कर,3,अमित सुतार,1,अमुक-धमुक,1,अमृत जोशी,1,अमृता शेठ,1,अमोल कोल्हे,1,अमोल तांबे,1,अमोल देशमुख,1,अमोल बारई,7,अमोल वाघमारे,1,अमोल सराफ,2,अरविंद जामखेडकर,1,अरविंद थगनारे,5,अरुण कोलटकर,1,अरुण म्हात्रे,1,अर्चना कुळकर्णी,1,अर्चना डुबल,2,अर्जुन फड,3,अर्थनीति,3,अल्केश जाधव,1,अविनाश धर्माधिकारी,2,अशोक थोरात,1,अशोक रानडे,1,अश्विनी तातेकर-देशपांडे,1,अश्विनी तासगांवकर,2,अस्मिता मेश्राम-काणेकर,7,अहमदनगर,1,अक्षय वाटवे,1,अक्षरमंच,1132,आईच्या कविता,29,आईस्क्रीम,3,आकाश पवार,2,आकाश भुरसे,8,आज,6,आजीच्या कविता,1,आठवणींच्या कविता,18,आतले-बाहेरचे,3,आतिश कविता लक्ष्मण,1,आत्मविश्वासाच्या कविता,15,आदर्श कामिरे,4,आदित्य कदम,1,आदेश ताजणे,8,आनंद दांदळे,8,आनंद प्रभु,1,आनंदाच्या कविता,26,आमट्या सार कढी,18,आर समीर,1,आरती गांगण,2,आरती शिंदे,4,आरत्या,82,आरोग्य,21,आशा गवाणकर,1,आशिष खरात-पाटील,1,आशिष चोले,1,इंदिरा गांधी,1,इंदिरा संत,6,इंद्रजित नाझरे,26,इंद्रजीत भालेराव,1,इतिहास,281,इलाही जमादार,1,इसापनीती कथा,48,उत्तम कोळगावकर,2,उदय दुदवडकर,1,उन्मेष इनामदार,1,उपवासाचे पदार्थ,15,उमा पाटील,1,उमेश कानतोडे,1,उमेश कुंभार,14,उमेश चौधरी,1,उस्मानाबाद,1,ऋग्वेदा विश्वासराव,5,ऋचा पिंपळसकर,10,ऋचा मुळे,18,ऋषिकेश शिरनाथ,2,ऋषीकेश कालोकार,2,ए श्री मोरवंचीकर,1,एच एन फडणीस,1,एप्रिल,30,एम व्ही नामजोशी,1,एहतेशाम देशमुख,2,ऐतिहासिक स्थळे,2,ऑक्टोबर,31,ऑगस्ट,31,ऑडिओ कविता,15,ऑडिओ बुक,1,ओंकार चिटणीस,1,ओम ढाके,8,ओमकार खापे,1,ओशो,1,औरंगाबाद,1,कपिल घोलप,12,करण विधाते,1,करमणूक,72,कर्क मुलांची नावे,1,कल्पना देसाई,1,कल्याण इनामदार,1,कविता शिंगोटे,1,कवितासंग्रह,280,कवी अनिल,1,कवी ग्रेस,4,कवी बी,1,काजल पवार,1,कार्यक्रम,12,कार्ल खंडाळावाला,1,कालिंदी कवी,2,काशिराम खरडे,1,कि का चौधरी,1,किरण कामंत,1,किल्ले,97,किल्ल्यांचे फोटो,5,किशोर चलाख,6,किशोर पवार,1,कुठेतरी-काहीतरी,3,कुणाल खाडे,3,कुणाल लोंढे,1,कुसुमाग्रज,9,कृष्णकेशव,1,कृष्णाच्या आरत्या,5,के के दाते,1,के तुषार,8,के नारखेडे,2,केदार कुबडे,40,केदार नामदास,1,केदार मेहेंदळे,1,केशव मेश्राम,1,केशवकुमार,2,केशवसुत,5,कोल्हापूर,1,कोशिंबीर सलाड रायते,14,कौशल इनामदार,1,खंडोबाची स्थाने,2,खंडोबाच्या आरत्या,2,खरगपूर,1,ग दि माडगूळकर,6,ग ल ठोकळ,3,ग ह पाटील,4,गंगाधर गाडगीळ,1,गझलसंग्रह,1,गडचिरोली,1,गणपतीच्या आरत्या,5,गणपतीच्या गोष्टी,24,गणेश कुडे,2,गणेश तरतरे,20,गणेश निदानकर,1,गणेश पाटील,1,गणेश भुसारी,1,गण्याचे विनोद,1,गाडगे बाबा,1,गायत्री सोनजे,5,गावाकडच्या कविता,14,गुरुदत्त पोतदार,2,गुरूच्या आरत्या,2,गुलझार काझी,1,गो कृ कान्हेरे,1,गो गं लिमये,1,गोकुळ कुंभार,13,गोड पदार्थ,55,गोपीनाथ,2,गोविंद,1,गोविंदाग्रज,1,गौतम जगताप,1,गौरांग पुणतांबेकर,1,घरचा वैद्य,2,घाट,1,चंद्रकांत जगावकर,1,चंद्रपूर,1,चटण्या,3,चातुर्य कथा,6,चित्रपट समीक्षा,1,चैतन्य म्हस्के,1,चैत्राली इंगळे,2,जयश्री चुरी,1,जयश्री मोहिते,1,जवाहरलाल नेहरू,1,जळगाव,1,जाई नाईक,1,जानेवारी,31,जालना,1,जितेश दळवी,1,जिल्हे,31,जीवनशैली,432,जुलै,31,जून,30,ज्योती किरतकुडवे,1,ज्योती मालुसरे,1,टीझर्स,1,ट्रेलर्स,3,ठाणे,2,डिसेंबर,31,डॉ मानसी राजाध्यक्ष,1,डॉ. दिलीप धैसास,1,तनवीर सिद्दिकी,1,तन्मय धसकट,1,तरुणाईच्या कविता,7,तिच्या कविता,63,तुकाराम गाथा,4,तुकाराम धांडे,1,तुतेश रिंगे,1,तेजश्री कांबळे-शिंदे,4,तेजस्विनी देसाई,1,दत्ता हलसगीकर,2,दत्ताच्या आरत्या,5,दत्तात्रय भोसले,1,दत्तो तुळजापूरकर,1,दया पवार,1,दर्शन जोशी,2,दर्शन शेळके,1,दशरथ मांझी,1,दादासाहेब गवते,1,दामोदर कारे,1,दिनदर्शिका,366,दिनविशेष,366,दिनेश बोकडे,1,दिनेश लव्हाळे,1,दिनेश हंचाटे,1,दिपक शिंदे,2,दिपाली गणोरे,1,दिवाळी फराळ,26,दीपा दामले,1,दीप्तीदेवेंद्र,1,दुःखाच्या कविता,76,दुर्गेश साठवणे,1,देवीच्या आरत्या,3,देशभक्तीपर कविता,3,धनंजय सायरे,1,धनराज बाविस्कर,71,धनश्री घाणेकर,1,धार्मिक स्थळे,1,धुळे,1,धोंडोपंत मानवतकर,12,नमिता प्रशांत,1,नलिनी तळपदे,1,ना के बेहेरे,1,ना घ देशपांडे,4,ना धों महानोर,3,ना वा टिळक,1,नांदेड,1,नागपूर,1,नारायण शुक्ल,1,नारायण सुर्वे,2,नाशिक,1,नासीर संदे,1,निखिल पवार,3,नितीन चंद्रकांत देसाई,1,निमित्त,4,निराकाराच्या कविता,16,निवडक,9,निसर्ग कविता,37,निसर्ग चाटे,2,निळू फुले,1,नृसिंहाच्या आरत्या,1,नोव्हेंबर,30,न्याहारी,50,पथ्यकर पदार्थ,2,पद्मा गोळे,4,परभणी,1,पराग काळुखे,1,पर्यटन स्थळे,1,पल्लवी माने,1,पवन कुसुंदल,2,पांडुरंग वाघमोडे,3,पाककला,322,पाककृती व्हिडिओ,15,पालकत्व,7,पावसाच्या कविता,40,पी के देवी,1,पु ल देशपांडे,9,पु शि रेगे,1,पुंडलिक आंबटकर,4,पुडिंग,10,पुणे,15,पुरुषोत्तम जोशी,1,पुरुषोत्तम पाटील,1,पुर्वा देसाई,2,पूजा काशिद,1,पूजा चव्हाण,1,पूनम राखेचा,1,पोस्टर्स,5,पोळी भाकरी,27,पौष्टिक पदार्थ,20,प्र श्री जाधव,12,प्रकाश पाटील,1,प्रजोत कुलकर्णी,1,प्रतिक बळी,1,प्रतिभा जोजारे,1,प्रतिमा इंगोले,1,प्रतिक्षा जोशी,1,प्रदिप कासुर्डे,1,प्रफुल्ल चिकेरूर,10,प्रभाकर महाजन,1,प्रभाकर लोंढे,3,प्रवास वर्णन,1,प्रवासाच्या कविता,11,प्रविण पावडे,15,प्रवीण दवणे,1,प्रवीण राणे,1,प्रशांतकुमार मोहिते,2,प्रसन्न घैसास,2,प्रज्ञा वझे,2,प्रज्ञा वझे-घारपुरे,10,प्राजक्ता गव्हाणे,1,प्रितफुल प्रित,1,प्रिती चव्हाण,27,प्रिया जोशी,1,प्रियांका न्यायाधीश,3,प्रेम कविता,97,प्रेरणादायी कविता,17,फ मुं शिंदे,3,फादर स्टीफन्स,1,फेब्रुवारी,29,फोटो गॅलरी,11,फ्रॉय निस्सेन,1,बहिणाबाई चौधरी,6,बा भ बोरकर,8,बा सी मर्ढेकर,6,बातम्या,11,बाबा आमटे,1,बाबाच्या कविता,10,बाबासाहेब आंबेड,1,बायकोच्या कविता,5,बालकविता,14,बालकवी,9,बाळाची मराठी नावे,1,बाळासाहेब गवाणी-पाटील,21,बिपीनचंद्र नेवे,1,बी अरुणाचलाम्‌,1,बी रघुनाथ,1,बीड,1,बुलढाणा,1,बेकिंग,9,बेहराम कॉन्ट्रॅक्टर,1,भंडारा,1,भक्ती कविता,23,भक्ती रावनंग,1,भरत माळी,2,भा दा पाळंदे,1,भा रा तांबे,7,भा वें शेट्टी,1,भाग्यवेध,1,भाज्या,29,भाताचे प्रकार,16,भानुदास,1,भानुदास धोत्रे,1,भावनांची वादळे,1,भुषण राऊत,1,भूगोल,1,भूमी जोशी,1,म म देशपांडे,1,मं वि राजाध्यक्ष,1,मंगला गोखले,1,मंगळागौरीच्या आरत्या,2,मंगेश कळसे,9,मंगेश पाडगांवकर,5,मंजुषा कुलकर्णी,2,मंदिरांचे फोटो,3,मंदिरे,4,मधल्या वेळेचे पदार्थ,41,मधुकर आरकडे,1,मधुकर जोशी,1,मधुसूदन कालेलकर,2,मनमोहन नातू,3,मनाचे श्लोक,205,मनिषा दिवेकर,3,मनिषा फलके,1,मनोज शिरसाठ,9,मराठी,1,मराठी उखाणे,2,मराठी कथा,107,मराठी कविता,1173,मराठी कवी,3,मराठी कोट्स,4,मराठी गझल,30,मराठी गाणी,2,मराठी गोष्टी,67,मराठी चारोळी,42,मराठी चित्रपट,19,मराठी टिव्ही,53,मराठी नाटक,1,मराठी पुस्तके,7,मराठी प्रेम कथा,23,मराठी भयकथा,44,मराठी मालिका,20,मराठी रहस्य कथा,2,मराठी लेख,48,मराठी विनोद,1,मराठी साहित्य,288,मराठी साहित्यिक,2,मराठी सुविचार,2,मराठीप्रेमी पालक महासंमेलन,5,मराठीमाती,145,मसाले,12,महात्मा गांधी,8,महात्मा फुले,1,महाराष्ट्र,307,महाराष्ट्र फोटो,11,महाराष्ट्राचा इतिहास,32,महाराष्ट्रीय पदार्थ,22,महालक्ष्मीच्या आरत्या,2,महेंद्र म्हस्के,1,महेश जाधव,3,महेश बिऱ्हाडे,9,मांसाहारी पदार्थ,17,माझं मत,4,माझा बालमित्र,88,मातीतले कोहिनूर,19,माधव ज्यूलियन,6,माधव मनोहर,1,माधवानुज,3,मानसी सुरज,1,मारुतीच्या आरत्या,2,मार्च,31,मिलिंद खांडवे,1,मीना तालीम,1,मुंबई,12,मुंबई उपनगर,1,मुकुंद भालेराव,1,मुकुंद शिंत्रे,35,मुक्ता चैतन्य,1,मुलांची नावे,1,मुलाखती,1,मे,31,मैत्रीच्या कविता,8,मोहिनी उत्तर्डे,2,यवतमाळ,1,यशपाल कांबळे,4,यशवंत दंडगव्हाळ,25,यादव सिंगनजुडे,2,योगा,1,योगेश कर्डिले,6,योगेश सोनवणे,2,रंगपंचमी,1,रंजना बाजी,1,रजनी जोगळेकर,5,रत्नागिरी,1,रविंद्र गाडबैल,1,रविकिरण पराडकर,1,रवींद्र भट,1,रा अ काळेले,1,रा देव,1,रागिनी पवार,1,राजकारण,2,राजकीय कविता,12,राजकुमार शिंगे,1,राजेंद्र भोईर,1,राजेश पोफारे,1,राजेश्वर टोणे,3,राम मोरे,1,रामकृष्ण जोशी,2,रामचंद्राच्या आरत्या,5,रायगड,1,राहुल अहिरे,3,रुपेश सावंत,1,रेश्मा जोशी,2,रेश्मा विशे,1,रोहित काळे,7,रोहित साठे,15,लघुपट,3,लता मंगेशकर,2,लहुजी साळवे,1,लक्ष्मण अहिरे,2,लक्ष्मीकांत तांबोळी,2,लातूर,1,लिलेश्वर खैरनार,2,लीना पांढरे,1,लीलावती भागवत,1,लोकमान्य टिळक,3,लोणची,9,वंदना विटणकर,2,वर्धा,1,वसंत बापट,12,वसंत साठे,1,वसंत सावंत,1,वा गो मायदेव,1,वा ना आंधळे,1,वा भा पाठक,2,वा रा कांत,3,वात्रटिका,2,वादळे झेलतांना,2,वामन निंबाळकर,1,वासुदेव कामथ,1,वाळवणाचे पदार्थ,6,वि दा सावरकर,3,वि भि कोलते,1,वि म कुलकर्णी,5,वि स खांडेकर,1,विंदा करंदीकर,8,विक्रम खराडे,1,विचारधन,215,विजय पाटील,1,विजया जहागीरदार,1,विजया वाड,2,विजया संगवई,1,विठ्ठल वाघ,3,विठ्ठलाच्या आरत्या,5,विद्या कुडवे,4,विद्या जगताप,2,विद्याधर करंदीकर,1,विनायक मुळम,1,विरह कविता,58,विराज काटदरे,1,विलास डोईफोडे,5,विवेक जोशी,3,विशाल शिंदे,1,विशेष,12,विष्णूच्या आरत्या,4,विज्ञान तंत्रज्ञान,2,वृषाली सुनगार-करपे,1,वेदांत कोकड,1,वैभव गव्हाळे,1,वैभव सकुंडे,1,वैशाली झोपे,1,वैशाली नलावडे,1,व्यंगचित्रे,17,व्रत-वैकल्ये,1,व्हिडिओ,13,शंकर रामाणी,1,शंकर विटणकर,1,शंकर वैद्य,1,शंकराच्या आरत्या,4,शरणकुमार लिंबाळे,1,शशांक रांगणेकर,1,शशिकांत शिंदे,1,शां शं रेगे,1,शांततेच्या कविता,9,शांता शेळके,11,शांताराम आठवले,1,शाम जोशी,1,शारदा सावंत,4,शाळेचा डबा,15,शाळेच्या कविता,11,शितल सरोदे,1,शिरीष पै,1,शिरीष महाशब्दे,8,शिल्पा इनामदार-आर्ते,1,शिवाजी महाराज,7,शिक्षकांवर कविता,4,शुभम बंबाळ,2,शुभम सुपने,2,शेतकर्‍याच्या कविता,14,शेती,1,शेषाद्री नाईक,1,शैलेश सोनार,1,श्याम खांबेकर,1,श्रद्धा नामजोशी,9,श्रावणातल्या कहाण्या,27,श्री दि इनामदार,1,श्री बा रानडे,1,श्रीकृष्ण पंडित,1,श्रीकृष्ण पोवळे,1,श्रीधर रानडे,2,श्रीधर शनवारे,1,श्रीनिवास खळे,1,श्रीपाद कोल्हटकर,1,श्रीरंग गोरे,1,श्रुती चव्हाण,1,संघर्षाच्या कविता,33,संजय उपाध्ये,1,संजय डोंगरे,1,संजय पाटील,1,संजय बनसोडे,2,संजय शिंदे,1,संजय शिवरकर,5,संजय सावंत,1,संजीवनी मराठे,3,संत एकनाथ,1,संत चोखामेळा,1,संत जनाबाई,1,संत तुकडोजी महाराज,2,संत तुकाराम,8,संत नामदेव,3,संत ज्ञानेश्वर,6,संतोष जळूकर,1,संतोष झोंड,1,संतोष सेलुकर,30,संदिप खुरुद,5,संदीपकुमार खुरुद,1,संदेश ढगे,39,संध्या भगत,1,संपादक मंडळ,1,संपादकीय,11,संपादकीय व्यंगचित्रे,2,संस्कार,2,संस्कृती,133,सई कौस्तुभ,1,सचिन पोटे,12,सचिन माळी,1,सण-उत्सव,22,सणासुदीचे पदार्थ,32,सतिश चौधरी,1,सतीश काळसेकर,1,सदानंद रेगे,2,सदाशिव गायकवाड,2,सदाशिव माळी,1,सनी आडेकर,10,सप्टेंबर,30,समर्थ रामदास,206,समर्पण,8,सरबते शीतपेये,8,सरयु दोशी,1,सरला देवधर,1,सरिता पदकी,3,सरोजिनी बाबर,1,सलीम रंगरेज,8,सविता कुंजिर,1,सांगली,1,सागर बनगर,1,सागर बाबानगर,1,सातारा,1,साने गुरुजी,5,सामाजिक कविता,113,सामान्य ज्ञान,8,सायली कुलकर्णी,7,साहित्य सेतू,1,साक्षी खडकीकर,9,साक्षी यादव,1,सिंधुदुर्ग,1,सिद्धी भालेराव,1,सिमा लिंगायत-कुलकर्णी,3,सुदेश इंगळे,24,सुधाकर राठोड,1,सुनिल नागवे,1,सुनिल नेटके,1,सुनील गाडगीळ,1,सुभाष कटकदौंड,2,सुमती इनामदार,1,सुमित्र माडगूळकर,1,सुरज दळवी,1,सुरज दुतोंडे,1,सुरज पवार,1,सुरेश भट,2,सुरेश सावंत,2,सुशील दळवी,1,सुशीला मराठे,1,सुहास बोकरे,6,सैनिकांच्या कविता,4,सैरसपाटा,128,सोपानदेव चौधरी,1,सोमकांत दडमल,1,सोलापूर,1,सौरभ सावंत,1,स्तोत्रे,2,स्नेहा कुंभार,1,स्फुटलेखन,4,स्फूर्ती गीत,1,स्माईल गेडाम,4,स्वप्ना पाटकर,1,स्वप्नाली अभंग,5,स्वप्नील जांभळे,2,स्वाती काळे,1,स्वाती खंदारे,320,स्वाती गच्चे,1,स्वाती दळवी,9,स्वाती नामजोशी,31,स्वाती पाटील,1,स्वाती वक्ते,2,ह मुलांची नावे,1,हमार्टिक समा,1,हरितालिकेच्या आरत्या,1,हर्षद खंदारे,42,हर्षद माने,1,हर्षदा जोशी,3,हर्षवर्धन घाटे,2,हर्षाली कर्वे,2,हसनैन आकिब,3,हितेशकुमार ठाकूर,1,हिरवळ,1,हेमंत जोगळेकर,1,हेमंत देसाई,1,हेमंत सावळे,1,हेमा चिटगोपकर,8,होळी,5,ज्ञानदा आसोलकर,1,ज्ञानदेवाच्या आरत्या,2,marathimati,1,
ltr
item
मराठीमाती । माझ्या मातीचे गायन: महिलांचे विकास प्रक्रियेतील वाढते योगदान
महिलांचे विकास प्रक्रियेतील वाढते योगदान
महिलांचे विकास प्रक्रियेतील वाढते योगदान - [Mahilanche Yogdan] महिला सर्व क्षेत्रात भविष्यकाळ विकासाकडे नेण्यासाठी भगिरथ प्रयत्न करीत आहे.
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgh1MzcDCqAkZ-5dOtPcSd8P4UZXw-2HgKDLHgMT051F2BE5rf742XeoOI7uMTAU9SJ2W1lY9Lc0j0vqVPYa6KxbO3t1JISpRynjKri0WGMzhhfZfQhzpZmdgzYXfyfXydfFEk91qytkjiP/s1600-rw/mahilanche-vikas-prakriyetil-vadhate-yogdan.webp
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgh1MzcDCqAkZ-5dOtPcSd8P4UZXw-2HgKDLHgMT051F2BE5rf742XeoOI7uMTAU9SJ2W1lY9Lc0j0vqVPYa6KxbO3t1JISpRynjKri0WGMzhhfZfQhzpZmdgzYXfyfXydfFEk91qytkjiP/s72-c-rw/mahilanche-vikas-prakriyetil-vadhate-yogdan.webp
मराठीमाती । माझ्या मातीचे गायन
https://www.marathimati.com/2021/07/mahilanche-vikas-prakriyetil-vadhate-yogdan.html
https://www.marathimati.com/
https://www.marathimati.com/
https://www.marathimati.com/2021/07/mahilanche-vikas-prakriyetil-vadhate-yogdan.html
true
2079427118266147504
UTF-8
सर्व पोस्ट लोड केल्या आहेत कोणत्याही पोस्ट आढळल्या नाहीत सर्व पहा अधिक वाचा उत्तर द्या उत्तर रद्द करा हटवा द्वारे स्वगृह पाने पाने सर्व पहा तुमच्यासाठी सुचवलेले विभाग संग्रह शोधा सर्व पोस्ट आपल्या विनंतीसह कोणतीही पोस्ट जुळणी आढळली नाही स्वगृहाकडे रविवार सोमवार मंगळवार बुधवार गुरुवार शुक्रवार शनिवार रवी सोम मंगळ बुध गुरु शुक्र शनी जानेवारी फेब्रुवारी मार्च एप्रिल मे जून जुलै ऑगस्ट सप्टेंबर ऑक्टोबर नोव्हेंबर डिसेंबर जाने फेब्रु मार्च एप्रि मे जून जुलै ऑग सप्टें ऑक्टो नोव्हें डिसें आत्ताच १ मिनिटापूर्वी $$1$$ मिनिटांपूर्वी १ तासापूर्वी $$1$$ तासांपूर्वी काल $$1$$ दिवसांपूर्वी $$1$$ आठवड्यांपूर्वी ५ आठवड्यांपेक्षा अधिक पूर्वी अनुयायी अनुसरण करा हे दर्जेदार साहित्य अवरोधीत केले आहे १: सामायिक करा २: सामायिक केलेल्या दुव्यावर क्लिक करून वाचा सर्व कोड कॉपी करा सर्व कोड कॉपी करा सर्व कोड आपल्या क्लिपबोर्डवर कॉपी केला आहे Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy विषय सूची